pares esse posse: magnam autem moram et difficultatem ascensum in naves habere, præsertim ex scaphis: sum'mam esse contra in Alexandrinis velocitatem, locorumque et ædificiorum notitiam : hos, præcipue in victoriam inso⚫ lentes, præcursuros," et loca excelsiora atque ædificia oc'cupaturos ; ita fuga navibusque nostros prohibituros: proinde ejus consilii obliviscerentur, atque omni ratione esse vincendum cogitarent.' 9. Hac oratione apud suos habita, atque omnium mentibus excitatis, dat centurionibus negotium, ut, reliquis operibus intermissis, ad fodiendos puteos animum conferant, neve quam partem nocturni temporis intermittant. Quo suscepto negotio, atque omnium animis ad laborem incitatis, magna una nocte vis aquæ dulcis inventa est. Ita operosis Alexandrinorum machinationibus, maximisque conatibus,non longi temporis labore occursum est. Eo biduo legio XXXVII. ex dedititiis Pompeianis militibus, cum frumento, armis, telis, tormentis, imposita in naves a Domitio Calvino, ad littora Africæ, paulo supra" Alexandriam, delata est. Hæ naves Euro, qui multos dies continenter flabat, portum capere prohibebantur: sed loca sunt egregia omni illa regione ad tenendas anchoras. Hi cum diu retinerentur, atque aquæ inopia premerentur, navigio actuario Cæsarem faciunt certiorem. 10. Cæsar, ut per se consilium caperet, quid faciendum videretur, navem" conscendit, atque omnem classe se sequi jussit, nullis nostris militibus impositis; quod, cum longius paulo discederet, munitiones nudare nolebat. Cumque ad eum locum accessisset, qui appellatur Chersonesus, 2 19 sustinerent Lov.- possent Lov. Dorv. Edd. pp. possunt Pal.- dicebant additur Lov. Pal. Dorv. L. sec Edd. pp. Male. V. ad B. G. 1. 17.-locorum et æd. notitia B. Edd. Vasc. Steph. Gr. post. Str. ædificationum L. pr.- victoriam L. sec."præcurrituros L. pr.- ita tamen L. pr.-P vivendum Lov.- eos Mss. 5. Edd. Pp.- animos Pal. L. sec. Dorv.- oppressis Lov.-'tormentisque Mss. 3. inpositi Pal. inpositis Lov. Edd. pp.-" deest Scal. L. pr.- Sic Mss. plerique, non navim..—w seque Reg. L. sec. Edd. Vasc. Steph. Gr. post. Sic Mss. mei et NOTE 19 Chersonesus] Magnam Chersonesum supra Alexandriam occasum ver sus constituit Ptolemæus IV. 18.: VI aut vi leucis abest ab Alexandria, aquandique causa remiges in terrama exposuisset, nonnulli ex eo numero, cum longius a navibus prædatum processissent, ab equitibus hostium sunt excepti: ex iis cognoverunt, Cæsarem ipsum in" classe venisse, nec ullos milites in navibus habere. Qua re comperta, magnam sibi facultatem fortunam obtulisse bene gerendæ rei crediderunt. Itaque naves omnes, quas paratas habuerant ad navigandum, propugnatoribus instruxerunt, Cæsarique redeunti cum classe occurrerunt: qui duabus de causis eo die dimicare nolebat, quod et nullos milites in navibus habebat, et poste horam decimam diei res agebatur, nox autem allatura videbatur majorem fiduciam illis, qui locorum notitia confidebant: sibi etiam hortandi suos auxilium defuturum ; quod nulla satis idonea esset hortatio, quæ neque virtutem posset notare, neque inertiam. Quibus de causis naves, quas potuit, Cæsar ad terram detrahit, quem in locum illos suceessurosi non existimabat. h 11. Erat una navis Rhodia in dextro Cæsaris cornu, longe ab reliquis collocata. Hanc conspicatik hostes non tenuerunt' sese, magnoque impetu quatuor ad eam constratæ naves et complures apertæ contenderunt. Cui coactus est Cæsar ferre subsidium, ne turpem" in conspectu contumeliam acciperet; quanquam si quid gravius illis accidisset, merito casurum° judicabat.20 Prælium commissum est? Eliens. aliique, et Edd. pp. Gryph. et aliæ. subsequi Vir d. vulgo abest se.y accessissent Mss. 8. Edd. pp. adpellabatur V.—2 Sic vel Chersonensus Mss. Pet. Sc. L. pr. Pal. Lov. Dorv. Edd. Vasc. Steph. aliæ. Chernon. Mss. 3. vulgo Cherron.-a desunt in t. Pal. exposuissent Mss. 6. exposuit Edd. pp.―b cum B.- occurrunt Dorv.-d deest Mss. et Edd. quibusd.―e et quod p. Edd. pp. illat. V.- Sic Mss. et Edd. Vett. non qua.—h detraxit Mss. nonnulli et Edd. Vett. succensores Scal.- longeque a r. Lov. Pal, L. sec. Dorv. Edd. pp. hac conspicata Lov.- junxerunt Lov. verterunt L. pr. e Glossa. se Lov. Pal.m rostrata Mss. 5. et Ciacc. male. V. ad 111. 101.-" vulgo ne turpiter et mox illi.- casum L. pr.-P abest Scal. con NOTÆ vocaturque Bosire. Ubi antiqua urbs Busiris olim posita, cujus nunc visuntur monia vacua. Chersonesus porro Græce peninsula est, quo nomine multæ terræ designantur. 20 Merito casurum judicabat] Quod scilicet se a reliquis longius segregarat. magna contentione Rhodiorum: qui, cum in omnibus dimicationibus et scientia et virtute præstitissent, tum maxime illo' tempore totum onus sustinere non recusabant, ne quod suorum culpa detrimentum acceptum videretur. Ita prælium secundissimum est factum. Capta est una hostium quadriremis, depressa est altera: deinde (dua) omnibus epibatis nudatæ : magna præterea multitudo in reliquis navibus propugnatorum est interfecta. Quod nisi nox prælium diremisset, tota classe hostium Cæsar potitus esset. Hac calamitate perterritis hostibus, adverso vento leniter flante, naves onerarias Cæsar remulco22 victricibus suis navibust Alexandriam deducit. 12. Eo detrimento adeo sunt fracti" Alexandrini, cum jam non virtute propugnatorum, sed scientia classiariorum," se victos viderent, ** quibus et superioribus locis13 sublevabantur, ut ex ædificiis defendi possent: et materiam cunctam objicerent, quod nostræ classis oppugnationem etiam ad terram verebantur. Iidem, postea quam Ganymedes in concilio confirmavit, sese et' eas, quæ essent amissæ, restituturum et numerum adaucturum, magna spe et fiducia veteres reficere naves, accuratiusque huic rei studere X tentio Sc. Pet. V. Rhodiarum Lov.- tum L. pr.- in illo L. pr. bene: V. Arntz. ad Anr. V. Ill. c. 24.- vulgo omnes.- deest vulgo. reducit B.-" strati V.- Ita Mss. pro n. j. pugnat. male L. pr. V. c. 46. et Gron. et navigatorum addunt Reg. V. B. L. sec. et navigiorum Carr. se dev. Lov. P. Dorv. Edd. pp. devictos se L. sec. bene.-x Idem et item Mss. et Edd. qdd.— consilio Edd. pp. confirmaverat Mss. 3. Edd. pp.— ? deest copula Mss. 3. Edd. pp. ut L. pr.—a fiduciaque Mss. 4. Edd. pp.— b acceleratiusque Dorv. Pal. constit. Edd. pp.- ex Mss. aliquot.-f miserant NOTE 21 Deinde (dua) omnibus epibatis nudata] Epibatæ vox Græca quæ ascensores significat. Turnebus huic lectioni favet, bene, mea quidem sententia. Adjuvat hanc conjecturam quod duo Mss. Thuanæ bibliothecæ habent omnibus. Nihil autem est facilius quam ex duæ factum esse deinde. 22 Remulco] De remulco supra dictum. 23 Quibus et superioribus locis] Magna lacuna, quæ sit ope cujusdam exemplaris hactenus invisi explenda, qua fortasse commemoratum fuerat incendium illud, quo compulsus est periculum propulsare, quo incendio magna bibliotheca conflagravit, teste Plutarcho in Cæsare, h f atque inservire instituerunt: ac, tametsi amplius cx navibus longis in portu navalibusque amiserant, non tamen reparandæ classis cogitationem deposuerunt: videbant enim, non auxilia Cæsari, non commeatus supportari posse, si classe ipsi valerent. Præterea nautici homines, urbis et regionis maritimæ, quotidianoque usu a pueris exercitati, ad naturale ac domesticum bonum refugere cupiebant, et, quantum parvulis navigiis profecissent, sentiebant. Itaque omni studio ad parandam classem incubuerunt. 13. Erant omnibus ostiis Nili24 custodiæ exigendi portorii' causa dispositæ. Naves veteres erant in occultis regiæ navalibus, quibus multis annis ad navigandum non erant usi. Has reficiebant; illas Alexandriam revocabant. Deerant remi; porticus, gymnasia, ædificia publica detegebant, asseres remorum usum" obtinebant: aliud naturalis° solertia, aliud urbis copia subministrabat. Postremo non longam navigationem parabant, sed præsentis temporis necessitati servicbant, et in ipso portu confligendum videbant.a Itaque paucis diebus,' contra omnium opinionem, quadriremes duas et viginti, quinqueremes quinque confecerunt. Ad has minores apertasque complures adjecerunt, et, in portu periclitati remigio, quid quæque earum efficere" posset, idoneos milites imposuerunt, seque ad confligendum omnibus rebus paraverunt. Cæsar Rhodias naves novem habebat, (nam, decem missis, una in cursu littore Ægyptio defecerat,) Ponticas" octo, Lycias" quinque, ex Asia duo Mss. 5. Edd. pp. deest Mss. 3. qui habent cog. habuerunt. dispos. V. deposuerant L. pr. Ita R. Steph. Ciacc. Scal. et seqq. Mss. o. Cæsaris. Sic Mss. mei o. vulgo addunt et.- quotidiano u. Edd. pp. Vasc. Steph. et Mss. Lov. Dorv. repar. L. pr.- portarii Mss. quid. portus Lov. deest Pal. Dorv. Ad r. usum: al. Lov. Pal. Dorv. usu L. pr. obtinebat abest quoque L. sec.- naturali Lov. Dorv. L. sec.-P ministr. L. pr.- videbatur Dorv. -desunt p. d. Edd. pp. pauca c. Lov. diebus deest V.-3 x11 Pal.—t apertas c. Lov. Dorv. Edd. pp. quam pl. L. pr. ut alibi.-" effugere Lov.Ægypto L. pr.- Pontias Lov. Dorv. Pal. L. sec. Sic Mss. o. et Edd, T NOTE 24 Omnibus ostiis Nili] Sunt septem ostia Nili. 25 Lycias] Lycia Asiæ regio in qua sunt Xanthus et Patara urbes. Ly decim. Ex his erant quinqueremes96 quinque et quadriremes decem: reliquæ infra hanc magnitudinem, et pleræque apertæ. Tamen virtute militum confisus, cognitis' hostium copiis, se ad dimicandum parabat. 14. Postquam eo ventum est, ut sibi uterque eorum confideret; Cæsar Pharon classe circumvehitur, adversasque naves hostibus constituit; in dextro cornu Rhodiasd collocat, in sinistro Ponticas: inter has spatium quadringentorum passuum relinquit, quod satis esse ad explicandas naves videbatur. Post hunc ordinem reliquas naves subsidio distribuit: quæ quamque earum sequatur, et, cui subveniat, constituit atque imperat. Non dubitanter Alex Vett. nisi quod absit iis numerus v. vulgo q. v. er. deest erant Cuj. quinque biremes et Pal. Lov. et Dorv.- cognita Lov. deest V.-a non comparet in L. pr. classi L. pr.-c adversisque Lov.-d Rhodia Pet. Lov. V. locat L. pr.- Ponticos et hos Pet. Lov. V. Pontias Dorv.- DB. Edd. pp. pedum Mss. 2. reliquit Mss. 4. Edd. pp.—8 quam quisque Lov. Pal. Edd. R. M. V. NOTE cios laudat Strabo, quod cum essent mari potentes, et xxIII urbes haberent et naves, vicinique essent Cilicibus qui piraticam exercebant, nullo tamen turpis lucri amore in maleficium impulsi sunt. Unde illis contigerit, Romanorum permissu patrias leges et libertatem retinuisse, jampridem deletis Cilicibus a Servilio Isaurico et Pompeio Magno. 26 Ex his erant quinqueremes, &c.] Naves quæ v et iv remorum ordinibus agebantur. Sed quoniam ejusmodi ordinum non semel mentio fiet, sciendum primas naves uno fuisse ordine remorum contentas, deinde hominum industria res augente, duos ordines remorum inventos, inde tres ordines, tum quatuor, postea quinque. Dicrotæ Græco nomine, et biremes Latino dictæ sunt quæ binis ordinibus remorum agebantur, quæ ternis, triremes, quæ quaternis, quadriremes, quæ quinis, quinqueremes, et sic de aliis. De Nam sensim res usque eo increvit, ut |