Alexandria, quod sine contignatione ac materia' sunt ædificia, et structuris atque fornicibus continentur, tectaque sunt rudere auti pavimentis. Cæsar maxime studebat, ut, quam angustissimam partem oppidi palus 7 a meridie interjecta efficiebat, hanc operibus vineisque agendis ab* reliqua parte. urbis excluderet: illud spectans," primum, ut cum esset in duas partes urbs' divisa, acies uno consilio atque imperio: administraretur; deinde, ut laborantibus succurri atque ex altera oppidi parte auxilium ferri posset; in primis vero, ut aqua pabuloque abundaret: quarum alterius rei copiam exiguam, alterius nullam omnino facultatem habebat: quod" utrumque palus large præbere poterat.

2. Neque vero Alexandrinis in gerendis negotiis cunctatio ulla aut mora inferebatur: nam in omnes partes, per quas fines Ægyptii regnumque pertinet, legatos conquisitoresque°1 delectus habendi causa miserant, magnumque numerum in oppidum telorum atque tormentorum convexerant,' et innumerabilem multitudinem adduxerant. Nec minus in urbe maximæ armorum erant institutæ" officinæ. Servos præterea puberes armaverant, quibus domini locupletiores victum quotidianum stipendiumque præbebant. Hac mul

ac L. pr.

atque, masculisque V.—h deest et L. sec. V. dein ac f. Mss. 5. et Pet. quam p. Edd. R. V. M. paulo ante quia Ciacc. qua Lips.- -k Sic Mss. mieliores, non a. vulgo sperans.- Urbis L. pr. Lov. Pal.- quorum Lov.-" quodque Mss. et Edd. qdd.- - Inquis. L. sec. V.-P dil. Pet. L. pr. aliique.- ac Mss. 4. et Edd. qdd.— miserant Gr. Ed.- mult. admirab. B. ac inn. Dorv. - deest V.-" const. L. sec.- loca Reg. B. L. sec. Vasc. M. deest V.

S

quæ a meridie circumdat Alexandriam: crescit ex multis Nili fossis et a lateribus influentibus, ut ait Strabo 1. vII.

8 Vineisque] De vineis supra. 9 Illud spectans] Alii legunt sperans. Duo manuscripta Thuanæ biblioth. habent exspectans.

10 Conquisitoresque] Conquisitores ante delectum mittebantur, qu deligendos designarent milites.

titudine disposita, munitiones' semotarum partium tuebantur; veteranas cohortes vacuas" in celeberrimis urbis locis habebant, ut quacumque regione pugnaretur, integris viribus ad auxilium ferendum opportuni essent. Omnibus viis atque angiportis triplicem vallum obduxerant: erat autem quadrato exstructus saxo, neque minus quadraginta pedes altitudinis habebat:* quæque partes urbis inferiores erant, has altissimis turribus denorum tabulatorum munierant. Præterea alias2 ambulatorias totidem tabulatorum confixerant; subjectisque eas rotis, funibus jumentisque objectis, directis plateis in quamcumque erat visum partem movebant.

3. Urbs fertilissima et copiosissimad omnium rerum apparatus suggerebat. Ipsi homines, ingeniosissimi atque acutissimi, quæ a nobis fieri viderant, ea solertia efficiebant, ut nostri illorum opera imitati' viderentur; et sua sponte multa reperiebant, unoques tempore et nostras munitiones infestabant et suash defendebant: atque hæc principes in conciliis concionibusque agitabant, Populum Romanum paulatim in consuetudinem ejus regni occupandi venire: "paucis annis antea Gabinium" cum exercitu' fuisse in Ægypto; Pompeium se ex fuga eodem recepisse; Cæsa

6

a Otiosas.

m

W undique tr. Lov. Edd. pp. tr. omnem v. Lov.- erant exstructa et habebant Lov. Dorv. L. sec. male obstr. B. vulgo nec contra Mss. meliores. pedum L. pr. Edd. pp. commun. L. pr. deest Ed. Ald. Gryph. aliisque.a eis Edd. qdd.- b quantumcumque Pal.-c usus B. L. sec. Vasc. M. movebat Lov. L. sec. movebatur Dorv.-d C. machinarum Lov.-e ingeniosi Mss. 6. dein acuti Dorv.- Sic Urs. Pet. Sc. Lov. Dorv. alii et Edd. Vett. imitari. mirari. L. pr.- unoquoque Pet.-h suasque Lov. Dorv.-i Mss. et Edd. qdd. dein contentionibus V.- cogit. V. Sic Pet. Sc. L. pr. B. V. &c. in Pal. Dorv. venire in cons. ej. r. occ. vulgo ven. occ. Ciaccon. delet rò occup.- desunt c. ex. Lov.-" eadem Lov.-" Sic Pet. L. pr. sec.

NOTE

11 Paucis annis antea Gabinium, &c.] Ptolemæus rex Ægypti, ab Ægyptiis pulsus regno, petiit a Romanis ut per illos in regnum suum restitueretur. Quod et factum est, Berenice et Ar

chelao, qui rerum ibi potiebantur, devictis, anno ab urbe condita 1ɔexcix, septennio scilicet ante hoc Alexandrinum bellum.

rem" venisse cum copiis; neque morte Pompeii quicquam 'profectum, quo minus apud se Cæsar commoraretur: quem 'si non expulissent, futuram ex regno provinciam :12 idque agendum mature: namque eum, interclusum tempestatibus 'propter anni tempus," recipere transmarina auxilia non 'posse.'

4. Interim dissensione orta inter Achillan, qui veterano exercitui præerat, et Arsinoën, regis Ptolemæi minorem filiam, ut supra demonstratum est, cum uterque utrique insidiaretur et summam imperii ipse' obtinere vellet, præoccupat Arsinoë per Ganymeden eunuchum, nutricium suum, atque Achillan interficit. Hoc occiso, ipsa sine ullo socio et custodes omne imperium obtinebat; exercitus Ganymedi transditur: is, suscepto officio, largitionem in milites auget, reliqua" pari diligentia administrat.

W

5. Alexandria est fere tota suffossa, specusque habet ad Nilum1 pertinentes, quibus aqua in privatas domos* inducitur, quæ paulatim spatio temporis liquescit ac subsidit." Hac uti domini ædificiorum atque eorum familiæ consue

V. B. Edd. Vasc. Steph. Gr. post. vnlgo ac C. Mox contra Mss. o. vulgo Cas. ap. se. f. dicebant Lov. Dorv. Pal. Edd. pp. male. V. ad B. G. 1. 17.- Demonstravimus L. pr.- insidiarentur B.- abest L. pr.- sine u. s. et c. ipsa Pet. L. pr. B. V. Hic Mss. 3. Edd. pp.-" et rel. L. pr.pene L. pr.-" pertingentes V. L. sec. Dorv. Ed. Flor. sed V. ad B. Civ. II. 68. a Nilo pert. a quib. L. pr.- privatim per d. L. sec.- paullum V.—2 subsidet Mss. 4. et Edd. pp. aliæque, male. V. ad VII. 64. et Gron. Obs. iv. 17.— aac V. ita Mss. o. et Edd. Vett. At Scal. errore, credo, typothetarum, et

NOTE

12 Futuram ex regno provinciam] Populi Romani scilicet. Quod fiebat, cum ademtis legibus, magistratus Romanus mittebatur, vectigaliaque imponebantur.

13 Propter anni tempus] Hybernum, quod est a Suetonio dictum.

14 Nilum] Nilus fluviorum maximus, qui sua exundatione totam Egyptum fœcundat. Nam Ægyptus per tantum spatium colitur quantum exundat ille. Cum vero exundat, perque agros feratur ille, non potest non

turbida ejus aqua fieri. Illius exundationis causa diu torsit philosophos, latuitque, quamdiu latuit fons Nili, ad quem nemo pervenerat. Sed navigatio cum his temporibus omnia pervia fecerit, cognitum est tandem statis imbribus in Æthiopia, circa ineuntem Maium mensem, crescere fluvium illum, neque nisi medio Junio propter cursus longitudinem, ejusmodi incrementa in Egypto posse percipi.

verunt: nam, quæ flumine Nilo fertur, adeo est limosa atque turbida, ut multos variosque morbos efficiat: sed ea plebes's ac multitudo contenta est necessario, quod fons urbe tota nullus est. Hoc tamen flumen in ea parte urbis erat, quæ ab Alexandrinis tenebatur. Quo facto est admonitus Ganymedes, posse nostros aqua intercludi: qui, distributi munitionum tuendarum causa, vicatim ex privatis ædificiis, specubus ace puteis extracta aqua utebantur.

6. Hoc probato consilio, magnum ac difficile opus aggreditur. Interseptis enim specubus atque omnibus urbis partibus exclusis, quæ ab ipso tenebantur, aquæ magnam vim ex mari rotis ac machinationibus exprimere contendit. Hanc locis superioribus fundere in partem Cæsaris non intermittebat; quamobrem salsior paulo præter consuetudinem aqua trahebatur ex proximis ædificiis, magnamque hominibus admirationem præbebat, quam ob causam id accidisset: nec satis sibi ipsi credebant, cum se inferiores ejusdem generis ac saporis aqua dicerent uti, atque ante consuessent: vulgoque inter se conferebant, et degustando, quantum inter se differrent aquæ, cognoscebant. Parvo verom temporis spatio, hæc propior bibi omnino" non poterat; illa inferior corruptior jam" salsiorque reperiebatur.

7. Quo facto dubitatione sublata, tantus incessit timor, ut ad extremum casum periculi omnes deducti viderentur, ́atque alii moraria Cæsarem dicerent, quin naves conscendere juberet ; alii multo gravius extimescerent casum, quod neque celari Alexandrinis possent in apparanda fuga, cum

Interstructis.

Recentt. pleræque familia. dein consuerunt Mss. 3.- eo Lov. Dorv.- Ita Mss. o. et Edd. qdd. non ac.-e Ita Mss. 5. meliores, non et.—f intersectis Pal. B. Dorv. sed V. ad Front. 1. 5, 11. ac V.-h intermittebant L. sec. V. Statim quam ob causam Pet. B. Leidd. V. Ed. Steph.- primis Edd. pp.— rem Pet. B. L. pr. V. Ed. Steph. aquæ digererent Lov. digererent L. pr. aqua Glossam putat Heins.- antea L. pr. consuerant Mss. 3. consueverant Edd. pp.- Autem Lov.-" Sic Mss. o. et Edd. qdd. non non p. omn.—o deest L. pr. P vulgo deest hæc vox. dein ducti Pal. nihil m. B. a m. sec.— juberent B. male. quin valet qui non.- vulgo Alexandrinos et c. hi tam.- Abest Lov.

m

NOTE

15 Sed ea plebes] Plebs. Sic etiam Sallustius loquitur.

tam parvo spatio distarent ab ipsis; neque, illis imminentibus atque insequentibus, ullus in naves receptus daretur. Erat autem magna multitudo oppidanorum in parte Cæsaris, quam domiciliis ipsorum non moverat, quod ea se fidelem palam nostris esset simulabat, et descivisse" a suis videbatur; ut, si mihi defendendi essent Alexandrini,16 quod neque fallaces essent, neque temerarii, multa oratio frustra absumeretur. Cum vero uno tempore et natio eorum et natura cognoscatur; aptissimum esse hoc genus ad proditionem, nemo dubitare potest.

e

8. Cæsar suorum timorem consolatione et ratione minuebat. Nam puteis fossis2 aquam dulcem posse reperiri' affirmabat: omnia enim littora naturaliter aquæ dulcis ' venas habere. Quod si alia esset littoris Ægyptiia natura, atque omnium reliquorum; tamen, quoniam mare libere tenerent, neque hostes classem haberent, prohiberi sese non posse, quo minus quotidie aquam navibus peterent,a *vel a sinistra parte a Parætonio, 17 vel af dextra ab insula; quæ diversæ navigationes nunquam uno tempore ' adversis ventis præcluderentur. Fugæ vero nullum esse consilium non solum iis, qui primam dignitatem haberent, 'sed ne iis quidem, qui nihil præterquam de vita cogita' rent: magno negotio impetus hostium adversos ex muni' tionibus sustineri, quibus relictis, nec loco nec numero Qui præferrent honorem omnibus rebus.

X

W

- discessisse Lov. Pal. Dorv. Edd. pp.—▾ Faciles L. pr.- id L. sec. B.corum Pal. suis L. sec. collatione Scal. L. pr. muniebat B. V.—2 et ƒ. Pal. fossisque Edd. qdd. male. V. c. 9.- Egypti Mss. qdd. Æ. n. aquæ Lov.bdeest L. pr.- prohibere Pet. Lov. L. pr. V. B. sese non abest L. pr. possent Pet. Lov. L. pr. V.—d petere L. pr. Sc. Lov. Dorv. B. Edd. pp.—e Paratonio Mss. plerique. Paratonis Sc. L. pr. deest præp. Pet. V. a dextra in s. Edd. pp.- esset Lov.-h sine m. Scal. dein inpetum L. pr.- adversis m. L. pr. NOTE

16 Ut, si mihi defendendi essent Alexandrini] Locus sine dubio corrup tus. Variant Mss. sed vix sani quicquam potest ex iis elici.

17 Paratonio] Parætonium urbs Ægypti, quæ et portum habet ad

ostium Canopicum.
Rassa.

Hodie Porto

18 Ab insula] Hæc insula est Pharos, de qua commemoravit in fine superioris libri.