IX.

Landing der Franschen onder Humbert in Mayo. Nuttelooze zegepralen. The Castlebar Races. Humbert te Ballinamuck gedwongen zich over te geven. Einde van den opstand in Connaught. Fransche expeditie naar Lough Swilly. Wolfe Tone gevangen genomen. Zijn proces en zijn dood.

ET nieuws dat de Ieren eindelijk waren opgestaan, maakte veel opgang in Frankrijk en, onder de drukking der openbare meening, besloot de Regeering eene nieuwe expeditie uit te zenden of, nauwkeuriger, verscheidene kleine afdeelingen, die afzonderlijk zouden vertrekken en dus gemakkelijker de Engelsche kruisers ontwijken. Ongelukkig was op dit oogenblik Frankrijk's inwendige toestand alles behalve gunstig. Te Parijs volgde staatsaanslag op staatsaanslag; de financiën verkeerden in hopelooze wanorde en het Directorium had noch geld, noch crediet; het beste gedeelte der vloot was met BONAPARTE naar Egypte getrokken en zou eerlang (1en Augustus 1798) door NELSON te Aboukir vernield worden.... Een tocht naar Ierland was trouwens men heeft het reeds gezien eene onderneming, die aan de Fransche Regeering weinig toelachte, en het scheen inderdaad alsof de zaak nooit van stapel zou komen. Generaal HUMBERT, een knap en eerzuchtig man, die aangewezen was om om aan de expeditie deel te nemen, begon ongeduldig te worden. Naar hij meende, bestond er maar één middel om het Directorium zedelijk te verplichten zich wat meer te haasten en

dat was zelf op eigen gezag den tocht aan te vangen. Zonder verdere bevelen af te wachten, scheepte hij zich te La Rochelle met een duizendtal soldaten in en zeilde naar Ierland. MATTHEW TONE (THEOBALD'S broeder) en twee andere uitgeweken Ieren waren met hem aan boord.

Den 22 Augustus verschenen HUMBERT'S Schepen voor Killala, een stadje aan de noordkust van het graafschap Mayo in Connaught gelegen. De Franschen stapten dadelijk aan wal, terwijl de plaatselijke yeomanry, in aller ijl opgetrommeld, bij de eerste geweerschoten den rug keerde en zich uit de voeten maakte. HUMBERT vervolgde de vluchtelingen tot aan Ballina en drong zegevierend in die stad, welker bezetting na een flauwhartig verzet insgelijks het hazenpad koos.

In dat afgelegen gedeelte van Connaught was de Iersche Bond zoo goed als onbekend en bestond er overigens geene inrichting, van welken aard ook, Van daar de rust, die, gedurende den jongsten opstand. aldaar ongestoord had geheerscht Dat belette de bevolking niet de Franschen met opene armen te onthalen en zich bij duizenden onder hun vaandel te scharen. In eenige dagen werden 5500 geweren uitgedeeld. Jammer maar dat die Iersche rekruten geen begrip hadden van hetgeen oorlog voeren beteekent en dus van tamelijk twijfelachtig nut bleken te zijn. Onmogelijk was het hen bijeen te houden zij kwamen en gingen zooals het hun lustte en nooit had HUMBERT terzelfdertijd meer dan 1500 à 2000 Ieren onder zijn bevel.

De Franschen overigens gedroegen zich op onberispelijke wijze; hunne tucht was voorbeeldig en zij wisten te beletten dat hunne Iersche bondgenooten zich aan geweldenarijen zouden schuldig

maken. Niemand werd mishandeld en geene plundering toegelaten: wat het leger noodig had werd regelmatig ingevorderd en ontvangstbewijzen afgeleverd. Aan die houding, welke bij die der Britsche troepen zoo gelukkig afstak, heeft de Protestantsche bisschop van Killala in zijn merkwaardig ietwat naïef verhaal der gebeurtenissen van ganscher harte hulde gebracht (1).

en

Intusschen had Generaal LAKE, die, uit Wexford teruggeroepen, thans over Connaught den staf zwaaide, te Castlebar 6.000 man en 14 stukken kanon verzameld, waarmede hij zich voorstelde dat handvolletje Franschen gauw en gemakkelijk te zullen vangen.

Maar HUMBERT wachtte niet totdat het den Engelschen veldheer zou believen hem te komen. aanvallen. Aan 't hoofd van 900 Franschen en een goed duizendtal Ieren ging hij hem opzoeken en was ongemanierd genoeg om, in stede van den straatweg te volgen, de stelling van den vijand om te gaan en hem zijdelings aan te tasten waar niemand hem verbeidde. Dit ging over zijn hout: in het Britsche leger begreep men die Fransche tactiek niet en na tien minuten waren de 6.000 man van Generaal LAKE eendrachtig aan het loopen, ter uitzondering van een paar honderden, behoorende tot de militie van Louth en van Kilkenny, die de kolven hunner geweren omhoog staken en tot den overwinnaar overgingen. De anderen bewezen dat zij in elk geval sneller dan Franschen konden rennen, want, in den korten tijd van 29 uren, bereikten zij Athlone, de afstand tusschen beide

(1) Die openhartigheid moest de goede bisschop bezuren: hij werd verplaatst.

plaatsen zijnde meer dan 112 kilometers. Geen wonder dat men in Ierland dien record-brekenden slag the Castlebar Races heeft gedoopt.

LAKE'S geschut 14 stukken

-

en vijf vaandels vielen in de handen der Franschen. Behalve de overloopers, bedroeg het verlies van Britsche zijde. aan dooden, gekwetsten en gevangenen ongeveer 600 man (27 Aug.).

HUMBERT toog Castlebar in triomf binnen en vierde zijne zegepraal op echt Fransche wijze door een luisterrijk bal, dat, naar 't schijnt, door de dames der stad in dichte drommen werd bijgewoond. Tevens werd de Iersche Republiek plechtig uitgeroepen, het groene vaandel met de nationale harp en het opschrift Erin go bragh (= Ierland voor eeuwig!) op de openbare gebouwen Castlebar is de hoofdstad van Mayo geheschen en eene Voorloopige Regeering onder het voorzitterschap van eenen naburigen grondeigenaar, den heer MOORE, van Moore Hall, ingesteld.

Dat, niettegenstaande die schitterende zegepraal, zijn toestand hoogst gevaarlijk was, kon zich echter HUMBERT niet ontveinzen. Onmogelijk was het met zijne duizend Franschen Ierland te veroveren; even onmogelijk den gewonnen grond tegen den van alle kanten oprukkenden vijand te verdedigen. In afwachting dus dat de uit Frankrijk beloofde versterkingen aanlandden, bestond er buiten eenen ernstigen en algemeenen opstand der Iersche bevolking geene uitkomst. Wat er in Connaught gebeurd was, wettigde het vertrouwen dat overal waar de Franschen zich vertoonden, zulk een opstand een opstand dadelijk zou volgen. En men mocht de hoop koesteren dat in de minder ruwe en dichter bevolkte oostelijke provinciën de rekruten in grooter getal zouden opkomen

en voor den krijgsdienst beter geschikt blijken. Bepaaldelijk in de graafschappen Westmeath en Longford heerschte er reeds eene hevige gisting; het boeren volk begon bijeen te komen en, naar men berichtte, waren er aldaar 40.000 man gereed om zich bij de Franschen te voegen de aangewezen vergaderplaats was te Crooked Wood bij Mullingar waar men HUMBERT Zou afwachten.

Deze besloot dus geenen tijd te verliezen en dwars door die streek tegen Dublin te trekken. Met omtrent 800 Franschen en 1500 Ieren verliet hij Castlebar den + September, wierp den volgenden dag eene tegen hem uit Sligo gezonden kolom te Colloony overhoop en veroverde haar geschut (twee veldstukken), stak te Ballintra de Shannon over en bereikte Ballinamuck in Longford. Het doel was om zoo te zeggen in zicht, want te Granard, nauwelijks 18 kilometers verder, was reeds de opstand begonnen. Maar de Engelschen waren ditmaal niet werkeloos gebleven: Lord CORNWALLIS aan het hoofd van 30.000 man had alle wegen bezet en, door die overweldigende macht omsingeld, moest eindelijk de dappere HUMBERT zich met 96 officieren en 746 soldaten overgeven (8 September).

De Iersche opstandelingen, welke Lord CORNWALLIS uit het verdrag had gesloten, namen de vlucht in alle richtingen. Ongeveer 500 werden neergesabeld en velen gevangen genomen. Onder hen bevonden zich 90 militiemannen, die te Castlebar tot de Franschen waren overgeloopen. Zij werden op staanden voet opgeknoopt, alsmede een oud-officier van het Britsche leger, BLAKE geheeten, en eenige anderen. Weinige dagen daarna werd MATTHEW TONE te Dublin gehalsrecht. De voorzitter der kortstondige Iersche Republiek », MOORE, kwam er met het leven van af en werd eenvoudig gebannen.