Billeder på siden
PDF
ePub

Durat opus vatum, Trojani fama laboris1,

Tardaque nocturno tela retexta dolo.

Sic Nemesis longum, sic Delia, nomen habebunt,
Altera cura recens, altera primus amor.

Quid nunc sacra juvant? quid nunc Ægyptia prosunt
Sistra? quid in vacuo secubuisse toro?

Cum rapiant mala fata bonos (ignoscite fasso),
Sollicitor nullos esse putare deos.

Vive pius moriere pius. Cole sacra : colentem
Mors gravis a templis in cava busta trahet.
Carminibus confide bonis jacet ecce Tibullus.

Vix manet e toto, parva quod urna capit.
Tene, sacer vates, flammæ rapuere rogales,
Pectoribus pasci nec timuere tuis?
Aurea sanctorum potuissent templa deorum
Urere, quæ tantum sustinuere nefas.
Avertit vultus, Erycis quæ possidet arces:

Sunt quoque, qui lacrimas continuisse negant.
Sed tamen hoc melius, quam si Phæacia tellus

1. Trojani laboris. Ces mots désignent le siège de Troie, et la toile de Pénélope, dans le vers suivant, désigne l'Odyssée.

2. Nemesis fut, après Delia, chantée par Tibulle.

3. Sistra, le sistre consacré à Isis. Ce passage fait allusion aux vers mêmes de Tibulle, I, 1, 23.

4. Ignoscite. Cette apostrophe s'adresse aux dieux.

5. Moriere pius, tu mourras malgré ta piété.

6. Urna. Voyez la même idée exprimée presque dans les mê

8

30

35

40

45

[blocks in formation]

380

EXTRAITS DES ÉLÉGIAQUES ROMAINS

Ignotum vili supposuisset humo.

Hic certe manibus fugientis pressit ocellos
Mater, et in cineres ultima dona tulit.

Ilic soror in partem misera cum matre doloris
Venit, inornatas dilaniata comas :

Cumque tuis sua junxerunt Nemesisque priorque
Oscula; nec solos destituere rogos.

Delia discedens « Felicius, inquit, amata

Sum tibi vixisti, dum tuus ignis eram.

Cui Nemesis : « Quid, ait, tibi sunt mea damna dolori?
Me tenuit moriens deficiente manu. »

Si tamen e nobis aliquid, nisi nomen et umbra,
Restat, in Elysia valle Tibullus erit.

Obvius huic venies, hedera juvenilia cinctus
Tempora, cum Calvo, docte Catulle, tuo:
Tu quoque, si falsum est temerati crimen amici,
Sanguinis atque animæ prodige Galle tuæ,

50

55

60

Ilis comes umbra tua est, si qua est modo corporis umbra. 65
Auxisti numeros, culte Tibulle, pios.

Ossa quieta, precor, tuta requiescite in urna,
Et sit humus cineri non onerosa tuo.

ÉLÉGIE VI (Tristes, I, 1).

Écrite pendant la traversée que fit Ovide pour se rendre à Tomes.

Parve (nec invideo), sine me, liber, ibis in Urbem,
Heu mihi, quod domino non licet ire tuo.

Vade, sed incultus, qualem decet exsulis esse,

Infelix, habitum temporis hujus habe.
Nec te purpureo velent vaccinia1 succo:

Non est conveniens luctibus ille color.
Nec titulus minio, nec cedro charta notetur;
Candida nec nigra cornua2 fronte geras.
Felices ornent hæc instrumenta libellos.
Fortunæ memorem te decet esse meæ.
Nec fragili geminæ poliantur pumice frontes,
Hirsutus sparsis ut videare comis.
Neve liturarum pudeat. Qui viderit illas,
De lacrimis factas sentiet esse meis.
Vade, liber, verbisque meis loca grata saluta.
Contingam certe, quo licet, illa pede3.
Si quis, ut in populo nostri non immemor illo*,
Si quis, qui quid agam forte requiret, erit,
Vivere me dices: salvum tamen esse negabis.

Id quoque, quod vivam, munus habere dei3.
Atque ita te tacitus, quærenti plura, legendum,
Ne, quæ non opus est, forte loquare, dabis.
Protinus admonitus repetet mea crimina lector,
Et peragar populi publicus ore reus.

1. Vaccinia, le vaciet. Les manuscrits étaient protégés par une couverture de parchemin coloriée. De même le titre était écrit sur une bande coloriée attachée au manuscrit lui-même; les livres de prix se conservaient dans des coffres, et on les enduisait d'huile de cèdre pour les mettre à l'abri des insectes et de T'humidité. Les bords extérieurs (frontes étaient polis à la pierre ponce et noircis.

[blocks in formation]

2. Cornua. Ce mot désigne les extrémités du bâton autour duquel s'enroulaient les manuscrits. Elles étaient souvent dorées ou ornées d'ivoire.

3. Pede, jeu de mots assez puéril.

4. Ut in populo illo, autant que cela est possible dans une ville aussi populeuse.

5. Dei, d'Auguste; c'est le deus nobis hæc otia fecit de Virgile.

Tu cave defendas, quamvis mordebere dictis :
Causa patrocinio non bona pejor erit1.
Invenies aliquem, qui me suspiret ademptum,
Carmina nec siccis perlegat ista genis,

Et tacitus secum, ne quis malus audiat, optet,
Sit mea, lenito Cæsare, pœna levis.

[blocks in formation]

Nos quoque, quisquis erit, ne sit miser ipse, precamur,
Placatos miseris qui volet esse deos :

Quæque volet, rata sint : ablataque principis ira
Sedibus in patriis det mihi posse mori.

Ut peragas mandata, liber, culpabere forsan;
Ingeniique minor laude ferere mei.

Judicis officium est, ut res, ita tempora rerum
Quærere. Quæsito tempore tutus eris.
Carmina proveniunt animo deducta sereno :
Nubila sunt subitis tempora nostra malis.
Carmina secessum scribentis et otia quærunt :
Me mare, me venti, me fera jactat hiems.
Carminibus metus omnis abest: ego perditus ensem
Hæsurum jugulo jam puto jamque meo.
Hæc quoque quod facio, judex mirabitur æquus;
Scriptaque cum venia qualiacunque leget.
Da mihi Mæoniden, et tot circumobjice casus;
Ingenium tantis excidet omne malis.
Denique securus famæ, liber, ire memento;
Nec tibi sit lecto displicuisse pudor.

1. Causa... erit. La cause, mauvaise en elle-même, deviendrait plus mauvaise encore, si tu la plaidais.

2. Ut, supposé que.

35

40

45

50

3. Hæc quoque, quod facio..., Quod dépend de mirabitur et non de hæc, avec lequel il faudrait quæ, que donnent aussi certains manuscrits.

Non ita se nobis præbet Fortuna secundam,
Ut tibi sit ratio laudis habenda tuæ.
Donec eram sospes, tituli1 tangebar amore;
Quærendique mihi nominis ardor erat.

Carmina nunc si non studiumque, quod obfuit, odi,
Sit satis. Ingenio sic fuga parta meo".

I tamen, et pro me tu, cui licet, adspice Romam.
Di facerent, possem nunc meus esse liber.

Nec te, quod venias magnam peregrinus in Urbem,
Ignotum populo posse venire puta.

Ut titulo careas, ipso noscere colore3.
Dissimulare velis, te liquet esse meum.

Clam tamen intrato, ne te mea carmina lædant.
Non sunt ut quondam plena favoris erant.
Si quis erit, qui te, quod sis meus, esse legendum
Non putet, e gremio rejiciatque suo:

« Inspice, dic, titulum. Non sum præceptor amoris;
Quas meruit, pœnas jam dedit illud opus. »>
Forsitan exspectes, an in alta Palatia 5 missum
Scandere te jubeam Cæsareamque domum.
Ignoscant augusta mihi loca dique locorum :
Venit in hoc illa fulmen ab arce caput.
Esse quidem memini mitissima sedibus illis
Numina sed timeo, qui nocuere, deos.

1. Tituli, c.-à-d. famæ. 2. Ingenio meo, car c'est à mon talent que je dois d'être exilé. Voy. vers 68.

3. Colore, ta teinte sombre, ton aspect, en harmonie avec ma destinée.

55

60

65

70

4. Præceptor amoris, allusion à l'ouvrage d'Ovide De arte amatoria.

5. Palatia. C'est sur le Palatin qu'était le palais d'Auguste. ainsi que le temple d'Apollon, Jupiter, Junon et Vesta.

« ForrigeFortsæt »