Billeder på siden
PDF
ePub

Ergo etiam, cum me supremus adusserit ignis,
Vivam, parsque mei1 multa superstes erit.

ÉLÉGIE IV (Am., II, vi).

Ovide déplore la mort d'un perroquet, donné par lui à Corinne. Cette pièce, plus ingénieuse que touchante, véritable oraison funèbre, reste bien en dessous de son modèle, le Moineau de Lesbie.

Psittacus, Eois ales transmissus ab Indis,
Occidit exsequias ite frequenter aves.
Ite, piæ volucres, et plangite pectora pennis;
Et rigido teneras ungue notate genas2.
Horrida pro mæstis lanietur pluma capillis :
Pro longa resonent carmina vestra tuba3.
Quid scelus Ismarii' quereris, Philomela, tyranni?
Expleta est annis ista querela suis 5.

Alitis in raræ miserum divertite funus;

Magna, sed antiqua est causa doloris Itys. Omnes, quæ liquido libratis in aere cursus; Tu tamen ante alias, turtur amice, dole.

1. Pars mei. Voyez Horace, Od., III, xxx, 6:

Non omnis moriar multaque pars
Vitabit Libitinam.
[mei

2. Genas. L'assimilation des oiseaux aux hommes est excessive dans ces détails et touche au ridicule.

5

10

3. Tuba. C'était particulièrement l'instrument usité dans les funérailles. Horace, Sat., I,vi,42.

4. Ismarii, d'Ismaros, ville de Thrace. Le roi Térée, l'époux de Philomèle et le père d'Itys, était issu de Thrace.

5. Annis suis, ses années, c.-à-d. un temps convenable.

Plena fuit vobis omni concordia vita,
Et stetit ad finem longa tenaxque fides.
Quod fuit Argolico juvenis Phoceus1 Orestæ,

Hoc tibi, dum licuit, psittace, turtur erat.
Quid tamen ista fides? quid rari forma coloris?
Quid vox mutandis ingeniosa sonis?

Quid juvat, ut2 datus es, nostræ placuisse puellæ?
Infelix avium gloria, nempe jaces.

Tu poteras virides pennis hebetare smaragdos
Tincta gerens rubro Punica rostra croco.
Non fuit in terris vocum simulantior ales :
Reddebas blæso tam bene verba sono.
Raptus es invidia. Non tu fera bella movebas :
Garrulus, et placidæ pacis amator eras.
Ecce, coturnices inter sua prælia vivunt :
Forsitan et fiunt inde frequenter anus 5.
Plenus eras minimo: nec præ sermonis amore
In multos poteras ora vacare cibos.

Nux erat esca tibi, causæque papavera somni :
Pellebatque sitim simplicis humor aquæ.
Vivit edax vultur, ducensque per aera gyros
Miluus, et pluviæ graculus auctor aquæ :
Vivit et armigeræ cornix' invisa Minervæ,

[blocks in formation]

15

20

25

20

35

décrit les guerres des perdrix et des cailles. De Animalibus, IX, 8.

5. Fiunt anus, comme plus loin « Vivit edax vultur ». 6. Minimo (cibo).

7. Cornix. La corneille raconte, dans le deuxième livre des Métamorphoses, qu'elle a

Illa quidem sæclis vix moritura novem.
Occidit illa loquax humanæ vocis imago,

Psittacus, extremo munus ab orbe datum.
Optima prima fere manibus rapiuntur avaris;
Implentur numeris deteriora suis.
Tristia Phyllacidæ1 Thersites funera vidit :
Jamque cinis, vivis fratribus, Hector erat.
Quid referam timidæ pro te pia vota puellæ,
Vota procelloso per mare rapta Noto?
Septima lux venit, non exhibitura sequentem:
Et stabat vacua jam tibi Parca colo.
Non tamen ignavo stupuerunt verba palato.
Clamavit moriens lingua : « Corinna, vale. »
Colle sub Elysio nigra nemus ilice frondet,

Udaque perpetuo gramine terra viret.

Si qua fides dubiis, volucrum locus ille piarum
Dicitur, obscænæ quo prohibentur aves.
Illic innocui late pascuntur olores :
Et vivax phoenix, unica semper avis.
Explicat ipsa suas ales Junonia3 pennas :

Oscula dat cupido blanda columba mari.
Psittacus has inter, nemorali sede receptus,

Convertit volucres in sua verba pias.
Ossa tegit tumulus; tumulus pro corpore parvus;

perdu la faveur de Minerve, pour l'avoir servic avec indiscrétion.

1. Phyllacida. Protésilas était né à Phylace, en Thessalie.

2. Timidæ, tremblante de peur pendant ta maladie.

[blocks in formation]

3. Ales Junonia, le paon, sur la queue duquel la déesse avait semé les cent yeux d'Argus. Voy. Ovide, Métam, I, 720.

4. Convertit in sua verba, c'est-à-dire que son langage excite l'admiration.

Quo lapis exiguus par sibi carmen habet : COLLIGOR EX IPSO DOMINE PLACUISSE SEPULCRO : ORA FUERE MIHI PLUS AVE DOCTA LOQUI.

60

ÉLÉGIE V (Am., III, 1x).

Ovide pleure la mori de Tibulle dans une élégie qui est une des plus belles qu'il ait composées.

Memnona si mater, mater ploravit Achillen,
Et tangunt magnas tristia fata deas;
Flebilis indignos, Elegeia, solve capillos.
Ah, nimis ex vero nunc tibi nomen erit!
Ille tui vates operis, tua fama, Tibullus
Ardet in exstructo, corpus inane, rogo.

1. Colligor, c'est-à-dire colligitur quantum placuerim. Cette épitaphe termine faiblement la pièce; elle pourrait bien n'être qu'une interpolation. Combien elle est inférieure à l'inscription que le Berger reconnaissant grava sur la tombe du moucheron, son sauveur (Virg., Culex, 415):

Parve culex, pecudum custos tibi
[tale merenti

Funeris officium vitæ pro munere
Ireddit.

2. Memnona. Memnon, fils du roi d'Éthiopie Eos, fut tué

4

[blocks in formation]

Ecce puer Veneris fert eversamque pharetram
Et fractos arcus et sine luce facem.
Adspice, demissis ut eat miserabilis alis;

Pectoraque infesta tundat aperta manu.
Excipiunt lacrimas sparsi per colla capilli,
Oraque singultu concutiente sonant.
Fratris in Æneæ sic illum funere dicunt

Egressum tectis, pulcher Iule1, tuis.
Nec minus est confusa Venus, moriente Tibullo,
Quam juveni rupit cum ferus inguen aper.

At sacri vates et divum cura vocamur :

Sunt etiam, qui nos numen habere putent.
Scilicet omne sacrum mors importuna profanat:
Omnibus obscuras injicit illa manus.

Quid pater Ismario, quid mater profuit, Orpheo*?
Carmine quid victas obstupuisse feras?

Ælinon in silvis idem pater, ælinon, altis

Dicitur invita concinuisse lyra.

Adspice Mæoniden', a quo, ceu fonte perenni,

Vatum Pieriis ora rigantur aquis;

Hunc quoque summa dies nigro submersit Averno :
Diffugiunt avidos carmina sola rogos.

1. Iule, Iule ou Ascagne, fils d'Enée.

2. Juveni, Adonis (Métam., X, 708).

3. Obscuras, ténébreuses, sombres, comme tout ce qui appartient au royaume de Pluton.

4. Orpheo. Le poète thrace (Ismario) avait pour père Apollon et pour mère Calliope.

10

15

20

25

5. Elinon. Le chantre légendaire Linus, qui enseigna la musique à Hercule, fut tué par ce dieu et pleuré par Apollon; d'où le nom de Linos ou Ælinos donné à certains chants funèbres. Suivant Hérodote, c'est en Phénicie qu'ils prirent naissance (II, 79).

6. Mæoniden, Homère.

« ForrigeFortsæt »