Frangere pannosus vacuis ædilis Ulubris 1? Ergo quid optandum foret, ignorasse fateris Seianum; nam qui nimios optabat honores Et nimias poscebat opes, numerosa parabat Excelsæ turris tabulata, unde altior esset Casus et impulsæ præceps immane ruinæ.....
Eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis Incipit optare et totis Quinquatribus3 optat, Quisquis adhuc uno parcam colit asse Minervam, Quem sequitur custos angustæ vernula capsæ. Eloquio sed uterque perit orator; utrumque Largus et exundans leto dedit ingenii fons. Ingenio manus est et cervix cæsa°; nec umquam Sanguine causidici maduerunt rostra pusilli. « O fortunatam natam me con sule Romam »>,
partenait aux édiles. - Minora, qui n'ont pas la capacité voulue. 1. Ulubris. Ulubræ, petite ville, près des marais Pontins, peuplée surtout de grenouilles, si nous en croyons Cicéron (Ad Fam., VII, 18). Horace la nomme aussi, comme petite localité opposée à Rome, Epit., I, 11, 30:
Quod petis, hic est; Est Ulubris, animus site non deficit æquus.
2. Præceps est pris substantivement.
3. Totis quinquatribus. Ces fêtes de Minerve, célébrées en particulier par les maîtres et les écoliers, devaient durer du 19 au 23 mars. · Uno... asse: c'est le montant de l'offrande apportée
Antoni gladios potuit1 contemnere, si sic Omnia dixisset. Ridenda poemata malo, Quam te conspicuæ, divina Philippica, famæ, Volveris a prima quæ proxima2. Sævus et illum Exitus eripuit, quem mirabantur Athenæ Torrentem et pleni moderantem frena theatri3. Dis ille adversis genitus fatoque sinistro, Quem pater ardentis massæ fuligine lippus A carbone et forcipibus gladiosque parante Incude et luteo Vulcano ad rhetora misit.
Bellorum exuviæ, truncis affixa tropæis Lorica et fracta de casside buccula pendens Et curtum temone jugum victæque triremis Aplustre et summo tristis captivus in arcu Humanis majora bonis creduntur. Ad hoc se Romanus Graiusque et barbarus induperator Erexit; causas discriminis atque laboris Inde habuit. Tanto major famæ sitis est, quam Virtutis! Quis enim virtutem amplectitur ipsam, Præmia si tollas? Patriam tamen obruit olim
4. Pater. Le père de Démosthène était propriétaire d'une fabrique d'armes; lorsqu'il mourut, son fils n'était âgé que de sept ans.
5. Tropæis est en apposition à & truncis », des troncs d'arbres coupés que l'on revêtait des armures conquises.
6. Captivus in arcu, les captifs figurés au sommet des arcs de triomphe.
7. Erexit, parfait d'habitude.
Gloria paucorum et laudis titulique cupido Hæsuri saxis cinerum custodibus, ad quæ Discutienda valent sterilis mala robora fici1, Quandoquidem data sunt ipsis quoque fata sepulcris Expende Hannibalem: quot libras in duce summo Invenies? Hic est, quem non capit Africa3 Mauro Percussa Oceano Niloque admota tepenti, Rursus ad Ethiopum populos altosque elephantos. Additur imperiis Hispania, Pyrenæum Transilit; opposuit natura Alpemque nivemque : Diducit scopulos et montem rumpit aceto. Jam tenet Italiam; tamen ultra pergere tendit : « Actum, inquit, nihil est, nisi Pœno milite portas Frangimus et media vexillum pono Suburra. » O qualis facies et quali digna tabella, Cum Gætula ducem portaret bellua luscum! Exitus ergo quis est? O gloria! Vincitur idem Nempe et in exsilium præceps fugit atque ibi magnus Mirandusque cliens sedet ad prætoria regis", Donec Bithyno libeat vigilare tyranno.
Finem animæ, quæ res humanas miscuit olim, Non gladii, non saxa dabunt, nec tela, sed ille Cannarum vindex et tanti sanguinis ultor
1. Sterilis... fici, figuier sauvage appelé encore Caprificus. Voy. Martial, X, 2, 9:
Marmora Messalæ findit caprificus.
2. Hannibalem, les cendres. d'Annibal.
3. Africa, l'Afrique entière; Juvénal en indique les limites
à l'Ouest, à l'Est et au Sud. 4. Montem rumpit aceto. Voy. Tite-Live, XXI, 37.
5. Portas. Suppléez « Romæ ». 6. Suburra. Voy. II, 5. 7. Regis. Prusias Ier, roi de Bithynie.
8. Saxa, les rochers des Alpes.
Annulus1. I demens et sævas curre per Alpes, Ut pueris placeas et declamatio fias?!...
(Sat., XIII; Les dépositaires infidèles, v. 199-235)
Spartano cuidam respondit Pythia vates, Haud impunitum quondam fore, quod dubitaret Depositum retinere et fraudem jure tueri Jurando; quærebat enim, quæ numinis esset Mens, et an hoc illi facinus suaderet Apollo? Reddidit ergo metu, non moribus; et tamen omnem Vocem adyti dignam templo veramque probavit Exstinctus tota pariter cum prole domoque Et quamvis longa deductis gente propinquis 5. Has patitur pœnas peccandi sola voluntas; Nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, Facti crimen habet : cedo, si conata peregit? Perpetua anxietas nec7 mensæ tempore cessat, Faucibus ut morbo siccis interque molares
1. Annulus. Trahi par Prusias, Annibal but du poison qu'il portait caché dans une bague.
2. Declamatio fias, pour que tu deviennes un sujet de déclamation pour les écoliers. Voy. VI, v. 12. La phrase ne veut pas dire évidemment qu'Annibal s'est proposé ce but, mais que tous ses efforts et toute son ambition ont été en pure perte.
3. Spartano. Cette anecdote
est racontée par Hérodote, VI, 86.
4. Reddidit, s.-ent. deposi
5. Et quamvis... propinquis, et ses parents même les plus éloignés.
6. Cedo si, dites, que sera-ce si....
7. Nec, pour ne... quidem. 8. Faucibus... siccis, ablatif absolu.
Difficili crescente cibo; Setina1 misellus Exspuit, Albani veteris pretiosa senectus Displicet; ostendas melius, densissima ruga Cogitur in frontem, velut acri2 ducta Falerno. Nocte brevem si forte indulsit cura soporem Et toto versata toro jam membra quiescunt, Continuo templum et violati numinis aras Et, quod præcipuis mentem sudoribus urget, Te videt in somnis; tua sacra et major imago. Humana turbat pavidum cogitque fateri.
Hi sunt, qui trepidant et ad omnia fulgura pallent, Cum tonat, exanimes primo quoque murmure cæli; Non quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed Iratus cadat in terras et judicet ignis.
Illa nihil nocuit cura graviore timetur Proxima tempestas, velut hoc dilata sereno. Præterea lateris vigili cum febre dolorem
Si cœpere pati, missum ad sua corpora morbum Infesto credunt a numine; saxa deorum
Hæc et tela putant. Pecudem spondere sacello Balantem et Laribus cristam promittere galli Non audent; quid enim sperare nocentibus ægris Concessum? Vel quæ non dignior hostia vita?
1. Setina (vina), comme au vers suivant, Albani. Sur ces vins, voyez IV, 28-29.
2. Acri, à qui l'âge n'a pas encore fait perdre son âpreté.
3. Te, toi, qu'il a dépouillé. La satire est adressée à son ami
Calvinus, qui vient d'être victime d'un dépositaire infidèle et parjure.
4. Illa (tempestas).
5. Quæ non dignior hostia vita. Quelle victime ne mérite pas plus de vivre, que le criminel?
« ForrigeFortsæt » |