Billeder på siden
PDF
ePub

Quem secum patrios aiunt portare Penatis,
Quem subiisse humeris confectum aetate parentem !—
Non potui abreptum divellere corpus et undis
Spargere? non socios, non ipsum absumere ferro
Ascanium, patriisque epulandum ponere mensis ?—
Verum anceps pugnae fuerat fortuna-Fuisset ;
Quem metui moritura? Faces in castra tulissem,
Implessemque foros flammis, natumque patremque
Cum genere exstinxem, memet super ipsa dedissem.-
Sol, qui terrarum flammis opera omnia lustras,
Tuque harum interpres curarum et conscia Juno,
Nocturnisque Hecate triviis ululata per urbes,
Et Dirae ultrices, et di morientis Elissae,
Accipite haec, meritumque malis advertite numen,
Et nostras audite preces. Si tangere portus
Infandum caput ac terris adnare necesse est,
Et sic fata Jovis poscunt, hic terminus haeret :
At bello audacis populi vexatus et armis,
Finibus extorris, complexu avolsus Iuli,
Auxilium imploret, videatque indigna suorum
Funera; nec, cum se sub leges pacis iniquae
Tradiderit, regno aut optata luce fruatur;

600

605

610

615

Sed cadat ante diem mediaque inhumatus arena.

620

Haec precor, hanc vocem extremam cum sanguine fundo.

Tum vos, o Tyrii, stirpem et genus omne futurum
Exercete odiis, cinerique haec mittite nostro
Munera. Nullus amor populis, nec foedera sunto.
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor,
Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,

625

598. Quem, ejus quem. For the facts, see ii. 720, &c.-602. Following the example of Procne. See at Ecl. vi. 79.-603. Fuerat. A supposed objection, put strongly in the indicative. See at ii. 55. Fuisset. Dido grants the possibility of failure. Compare with this Macbeth, i. 7, where Macbeth says, 'If we fail' (fuerat), his wife answers, 'We fail!' (fuisset). -606. Exstinxem. See a similar contraction, i. 201.-608. See at 59.609. Hecate. See at 511. From the three offices of Diana, she was worshipped where three roads met (triviis). Ululata. See at iii. 14, 690.— 610. Dirae. See at 469. Di ultores. Elissae. See at 335.-614. Hic, &c. This boundary is (all that is) fixed;' the rest is in your power.-615, &c. This imprecation prophesies the future wars of Aeneas in Italy (vii. 601, &c.), and his death, which, according to tradition (see Livy, i. 2), took place in battle.-622, &c. This prophesies the deadly hate between the Romans and Carthaginians, in which there is (625 and 627) a special reference to Hannibal.-625. Aliquis; an instance of the vocative of this word.

Nunc, olim, quocumque dabunt se tempore vires.
Litora litoribus contraria, fluctibus undas
Imprecor, arma armis; pugnent ipsique nepotesque.'
Haec ait, et partis animum versabat in omnis,
Invisam quaerens quam primum abrumpere lucem.
Tum breviter Barcen nutricem adfata Sychaei,—
Namque suam patria antiqua cinis ater habebat,—
'Annam, cara mihi nutrix huc siste sororem ;
Dic corpus properet fluviali spargere lympha,
Et pecudes secum et monstrata piacula ducat;
Sic veniat; tuque ipsa pia tege tempora vitta.
Sacra Jovi Stygio, quae rite incepta paravi,
Perficere est animus, finemque imponere curis,
Dardaniique rogum capitis permittere flammae.'
Sic ait. Illa gradum studio celerabat anilem.
At trepida, et coeptis immanibus effera Dido,
Sanguineam volvens aciem, maculisque trementis
Interfusa genas, et pallida morte futura,

630

635

640

Interiora domus irrumpit limina, et altos

645

Conscendit furibunda rogos, ensemque recludit
Dardanium, non hos quaesitum munus in usus.
Hic, postquam Iliacas vestes notumque cubile
Conspexit, paulum lacrimis et mente morata,
Incubuitque toro, dixitque novissima verba:
'Dulces exuviae, dum fata deusque sinebat,
Accipite hanc animam, meque his exsolvite curis.
Vixi, et, quem dederat cursum fortuna, peregi;
Et nunc magna mei sub terras ibit imago.
Urbem praeclaram statui; mea moenia vidi;

650

655

627. Olim (from ille, see at i. 254), any time but the presentwhether past or future, to be judged from the context: here, future time. Sometimes, also, from its twofold force, it is nearly equivalent to our indefinite, at times.' See at v. 125.-629. Nepotesque. The last syllable elided before invisam.-630. See 286.-634. The position of the words here seems to demand cara mihi. Others construe siste with mihi.-635. Dic ut properet. Fluviali lympha. To be washed in pure river-water was a necessary preparation for a sacrifice.-638. Jovi Stygio, equivalent to Stygio Orco, 699; regi Stygio, vi. 252; (so also Proserpine, vi. 138, is called Juno inferna). Pluto, the supreme god of the regions enclosed by the Styx. See at vi. 295.-646. Rogos, described 504, &c.-649. Mente, in deep thought on her griefs.-650. Novissima verba; ave or vale. See at i. 219, vi. 231.-651. Bring dulces next to dum in the translation.-654. Magna imago, a natural transference of the greatness of the living to the whor of the dead.

Ulta virum, poenas inimico a fratre recepi;
Felix, heu nimium felix, si litora tantum
Numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae!'
Dixit, et, os impressa toro, 'Moriemur inultae—

Sed moriamur,' ait. 'Sic, sic juvat ire sub umbras. 660
Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto

Dardanus, et nostrae secum ferat omina mortis.'
Dixerat; atque illam media inter talia ferro
Collapsam aspiciunt comites, ensemque cruore
Spumantem, sparsasque manus. It clamor ad alta
Atria; concussam bacchatur Fama per urbem.
Lamentis gemituque et femineo ululatu

Tecta fremunt; resonat magnis plangoribus aether:
Non aliter, quam si immissis ruat hostibus omnis
Carthago aut antiqua Tyros, flammaeque furentes
Culmina perque hominum volvantur perque deorum.
Audiit exanimis, trepidoque exterrita cursu
Unguibus ora soror foedans et pectora pugnis
Per medios ruit, ac morientem nomine clamat:
'Hoc illud, germana, fuit? me fraude petebas?
Hoc rogus iste mihi, hoc ignes araeque parabant?
Quid primum deserta querar? comitemne sororem
Sprevisti moriens? Eadem me ad fata vocasses;
Idem ambas ferro dolor, atque eadem hora tulisset.
His etiam struxi manibus, patriosque vocavi
Voce deos, sic te ut posita crudelis abessem?
Exstinxti te meque, soror, populumque patresque
Sidonios urbemque tuam. Date, vulnera lymphis
Abluam, et, extremus si quis super halitus errat,
Ore legam.' Sic fata gradus evaserat altos,
Semianimemque sinu germanam amplexa fovebat
Cum gemitu, atque atros siccabat veste cruores.
Illa, gravis oculos conata attollere, rursus

665

670

675

680

685

661. Hauriat infers eager delight, as we say to drink in with the eyes.' 663. Her attendants arrive only to see her fall upon the ground.-667. Femineo-ō unelided.-672. Anna's distraction, when, hearing the wailing so characteristic of a nation from the East, she suspected, and then found the cause, is described with matchless power.-675. Hoc, referring to the present deed; illud to her being sent away. Me, mihi, emphatic, and full of reproach; me, who loved you so well.-680. Alluding to her execution of Dido's orders, 494.-681. See ii. 644.-682. Exstinxti. See at 606.-685. Ore legam, an affecting usage of the Romans.-686. Semyanimem. Amplexa fovebat. See at i. 680.

Deficit; infixum stridit sub pectore vulnus.
Ter sese attollens cubitoque adnixa levavit;
Ter revoluta toro est, oculisque errantibus alto
Quaesivit coelo lucem, ingemuitque reperta.

Tum Juno omnipotens, longum miserata dolorem
Difficilisque obitus, Irim demisit Olympo,
Quae luctantem animam nexosque resolveret artus.
Nam quia nec fato, merita nec morte peribat,
Sed misera ante diem, subitoque accensa furore,
Nondum illa flavum Proserpina vertice crinem
Abstulerat, Stygioque caput damnaverat Orco.
Ergo Iris croceis per coelum roscida pennis,
Mille trahens varios adverso sole colores,
Devolat, et supra caput adstitit: 'Hunc ego Diti
Sacrum jussa fero, teque isto corpore solvo.'
Sic ait, et dextra crinem secat: omnis et una
Dilapsus calor, atque in ventos vita recessit.

690

695

700

705

689. Stridit, alluding to the blood issuing out with gurgling sound. -692. Reperta luce. Some read repertam.-693. Juno interferes instead of Proserpine, because she was Dido's tutelary goddess.-694. Iris, the personification of the rainbow, was the messenger of Juno, as Mercury (who performed similar offices to these now described, see 242, &c.) was of Jupiter.-696. The origin of this notion, that death did not take place till Proserpine had severed a lock from the head, has been ingeniously conjectured to arise from a similar practice with regard to animals about to be slain in sacrifice, vi. 245.-699. Stygio Orco. See at 638.-701. The rainbow here, and v. 609, is represented as formed by the track of Iris through the heavens.-702. Diti, equivalent to Stygio Orco. Pluton is found in Virgil only once, vii. 327.

LIBER V.

AENEAS sets sail from Carthage for Italy, followed by the flames of Dido's funeral pile, 1-7. The threatening aspect of the heavens induces him to make for Sicily, where they arrive, and are welcomed by the Trojan Acestes, 8-41. Aeneas proclaims a festival and games in memory of Anchises, on the anniversary of his funeral, 42-71. He performs sacred honours at the tomb, 72-103. The games take place eight days thereafter, beginning with a contest between four galleys, 104-285. A foot-race, 286-361. A contest with the caestus, 3624-84. Archery, 485-544. The ludus Trojanus of the boys, 545-602. Iris, sent by Juno, instigates the Trojan women, weary with wandering, to

burn the ships, 603-663. Four are actually burned, and the rest saved, in answer to the prayers of Aeneas, 664-699. Following the advice of Nautes, and the shade of his father Anchises, Aeneas resolves to leave in Sicily the matrons, and all who were unfit for further voyaging, 700-754. He founds a town for those left behind, 755-761. After a farewell festival of nine days' duration, the Trojans again set sail for Italy, under Neptune's protection, secured by the intervention of Venus, 762-834. Palinurus, the pilot, is drowned, to the great grief of Aeneas, 835-871.

INTEREA medium Aeneas jam classe tenebat
Certus iter, fluctusque atros aquilone secabat,
Moenia respiciens, quae jam infelicis Elissae
Collucent flammis. Quae tantum accenderit ignem,
Causa latet; duri magno sed amore dolores
Polluto, notumque, furens quid femina possit,
Triste per augurium Teucrorum pectora ducunt.
Ut pelagus tenuere rates, nec jam amplius ulla
Occurrit tellus, maria undique et undique coelum :
Olli caeruleus supra caput adstitit imber,
Noctem hiememque ferens, et inhorruit unda tenebris.
Ipse gubernator puppi Palinurus ab alta :
'Heu! quianam tanti cinxerunt aethera nimbi?
Quidve, pater Neptune, paras?' Sic deinde locutus
Colligere arma jubet validisque incumbere remis,
Obliquatque sinus in ventum, ac talia fatur:

Magnanime Aenea, non, si mihi Jupiter auctor
Spondeat, hoc sperem Italiam contingere coelo.
Mutati transversa fremunt et vespere ab atro
Consurgunt venti, atque in nubem cogitur aër.
Nec nos obniti contra, nec tendere tantum
Sufficimus. Superat quoniam Fortuna, sequamur,
Quoque vocat, vertamus iter. Nec litora longe
Fida reor fraterna Erycis portusque Sicanos,

5

10

15

20

30

2. Certus, mente obstinata. See iv. 554. Construe atros with aquilone. -3. Elissae. See iv. 335.-6. Notum, with its clause, is used as a substantive.-10. Olli. See i. 254.-15. Arma, vela. From what follows as to turning the sails with their folds obliquely to the wind, 'tacking,' colligere must mean to reef.-19. Transversa. An instance of the poetical usage of employing the accusative neuter of an adjective for the corresponding adverb. See Zumpt, §§ 266, 383, and Ecl. iii. 8. Vespere, the region of the evening, the west, the wind from which would blow them past Italy.-21. Tantum, as much as is necessary to overcome the wind.-24. Eryx, who gave name to the town, was a son of Venus, and therefore brother to Aeneas. See p. 190, 1. 19.

« ForrigeFortsæt »