QUID faciat laetas segetes, quo sidere terram Vertere, Maecenas, ulmisque adjungere vites Conveniat, quae cura boum, qui cultus habendo Sit pecori, apibus quanta experientia parcis, Hinc canere incipiam. Vos, o clarissima mundi Lumina, labentem coelo quae ducitis annum ; Liber et alma Ceres, vestro si munere tellus Chaoniam pingui glandem mutavit arista, Poculaque inventis Acheloia miscuit uvis ; Et vos, agrestum praesentia numina, Fauni, Ferte simul Faunique pedem Dryadesque puellae : Munera vestra cano. Tuque o, cui prima frementem Fudit equum magno tellus percussa tridenti, Neptune; et cultor nemorum, cui pinguia Ceae Ter centum nivei tondent dumeta juvenci; Ipse, nemus linquens patrium saltusque Lycaei, Pan, ovium custos, tua si tibi Maenala curae, Adsis, o Tegeaee, favens, oleaeque Minerva Inventrix, uncique puer monstrator aratri, Et teneram ab radice ferens, Silvane, cupressum, Dique deaeque omnes, studium quibus'arva tueri, Quique novas alitis non ullo semine fruges, Quique satis largum coelo demittitis imbrem ; Tuque adeo, quem mox quae sint habitura deorum Concilia, incertum est, urbesne invisere, Caesar,
Terrarumque velis curam, et te maximus orbis Auctorem frugum tempestatumque potentem Accipiat, cingens materna tempora myrto, An deus immensi venias maris, ac tua nautae Numina sola colant, tibi serviat ultima Thule, Teque sibi generum Tethys emat omnibus undis, Anne novum tardis sidus te mensibus addas, Qua locus Erigonen inter Chelasque sequentes Panditur; ipse tibi jam brachia contrahit ardens Scorpios, et coeli justa plus parte reliquit ;
Quidquid eris, nam te nec sperant Tartara regem, Nec tibi regnandi veniat tam dira cupido; Quamvis Elysios miretur Graecia campos, Nec repetita sequi curet Proserpina matrem-
Da facilem cursum, atque audacibus adnue coeptis, Ignarosque viae mecum miseratus agrestes Ingredere, et votis jam nunc adsuesce vocari.
Vere novo, gelidus canis quum montibus humor Liquitur et Zephyro putris se glaeba resolvit, Depresso incipiat jam tum mihi taurus aratro Ingemere, et sulco attritus splendescere vomer. Illa seges demum votis respondet avari Agricolae, bis quae solem, bis frigora sensit; Illius immensae ruperunt horrea messes.
At prius ignotum ferro quam scindimus aequor,
Ventos et varium coeli praediscere morem
Cura sit ac patrios cultusque habitusque locorum,
Et quid quaeque ferat regio et quid quaeque recuset. Hic segetes, illic veniunt felicius uvae;
Arborei fetus alibi, atque injussa virescunt
Gramina. Nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur, molles sua tura Sabaei, At Chalybes nudi ferrum, virosaque Pontus Castorea, Eliadum palmas Epiros equarum? Continuo has leges aeternaque foedera certis Imposuit natura locis, quo tempore primum
Deucalion vacuum lapides jactavit in orbem,
Unde homines nati, durum genus. Ergo age, terrae Pingue solum primis extemplo a mensibus anni Fortes invertant tauri, glaebasque jacentes Pulverulenta coquat maturis solibus aestas; At si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum Arcturum tenui sat erit suspendere sulco: Illic, officiant laetis ne frugibus herbae,
Hic, sterilem exiguus ne deserat humor arenam. Alternis idem tonsas cessare novales,
Et segnem patiere situ durescere campum ; Aut ibi flava seres mutato sidere farra, Unde prius laetum siliqua quassante legumen Aut tenuis fetus viciae tristisque lupini Sustuleris fragiles calamos silvamque sonantem. Urit enim lini campum seges, urit avenae, Urunt Lethaeo perfusa papavera somno : Sed tamen alternis facilis labor; arida tantum Ne saturare fimo pingui pudeat sola, neve Effetos cinerem immundum jactare per agros. Sic quoque mutatis requiescunt fetibus arva, Nec nulla interea est inaratae gratia terrae. Saepe etiam steriles incendere profuit agros Atque levem stipulam crepitantibus urere flammis: Sive inde occultas vires et pabula terrae Pinguia concipiunt; sive illis omne per ignem Excoquitur vitium, atque exsudat inutilis humor; Seu plures calor ille vias et caeca relaxat Spiramenta, novas veniat qua sucus in herbas; Seu durat magis, et venas adstringit hiantes, Ne tenues pluviae, rapidive potentia solis Acrior, aut Boreae penetrabile frigus adurat.
Multum adeo, rastris glaebas qui frangit inertes Vimineasque trahit crates, juvat arva; neque illum Flava Ceres alto nequidquam spectat Olympo; Et qui, proscisso quae suscitat aequore terga,
Rursus in obliquum verso perrumpit aratro, Exercetque frequens tellurem, atque imperat arvis.
Humida solstitia atque hiemes orate serenas, Agricolae; hiberno laetissima pulvere farra, Laetus ager: nullo tantum se Mysia cultu Jactat et ipsa suas mirantur Gargara messes. Quid dicam, jacto qui semine comminus arva Insequitur cumulosque ruit male pinguis arenae, Deinde satis fluvium inducit rivosque sequentes, Et, quum exustus ager morientibus aestuat herbis, Ecce supercilio clivosi tramitis undam Elicit? illa cadens raucum per levia murmur Saxa ciet, scatebrisque arentia temperat arva. Quid, qui, ne gravidis procumbat culmus aristis, Luxuriem segetum tenera depascit in herba, Quum primum sulcos aequant sata? quique paludis Collectum humorem bibula deducit arena, Praesertim incertis si mensibus amnis abundans Exit, et obducto late tenet omnia limo,
Nec tamen, haec quum sint hominumque boumque labores
Unde cavae tepido sudant humore lacunae?
Versando terram experti, nihil improbus anser
Strymoniaeque grues et amaris intuba fibris
Officiunt aut umbra nocet. Pater ipse colendi
Haud facilem esse viam voluit, primusque per artem Movit agros, curis acuens mortalia corda,
Nec torpere gravi passus sua regna veterno.
Ante Jovem nulli subigebant arva coloni;
Ne signare quidem aut partiri limite campum Fas erat in medium quaerebant, ipsaque tellus Omnia liberius, nullo poscente, ferebat. Ille malum virus serpentibus addidit atris, Praedarique lupos jussit, pontumque moveri, Mellaque decussit foliis, ignemque removit, Et passim rivis currentia vina repressit, Ut varias usus meditando extunderet artes
Paulatim, et sulcis frumenti quaereret herbam, Ut silicis venis abstrusum excuderet ignem. Tunc alnos primum fluvii sensere cavatas; Navita tum stellis numeros et nomina fecit, Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonis Arcton; Tum laqueis captare feras, et fallere visco Inventum, et magnos canibus circumdare saltus. Atque alius latum funda jam verberat amnem, Alta petens, pelagoque alius trahit humida lina. Tum ferri rigor atque argutae lamina serrae, Nam primi cuneis scindebant fissile lignum- Tum variae venere artes. Labor omnia vicit Inprobus et duris urguens in rebus egestas. Prima Ceres ferro mortales vertere terram Instituit, quum jam glandes atque arbuta sacrae Deficerent silvae et victum Dodona negaret. Mox et frumentis labor additus, ut mala culmos Esset robigo segnisque horreret in arvis Carduus; intereunt segetes, subit aspera silva, Lappaeque tribulique, interque nitentia culta Infelix lolium et steriles dominantur avenae. Quod nisi et assiduis herbam insectabere rastris, Et sonitu terrebis aves, et ruris opaci
Falce premes umbram, votisque vocaveris imbrem, Heu, magnum alterius frustra spectabis acervum, Concussaque famen in silvis solabere quercu.
Dicendum et, quae sint duris agrestibus arma, Quis sine nec potuere seri nec surgere messes: Vomis et inflexi primum grave robur aratri, Tardaque Eleusinae matris volventia plaustra, Tribulaque, traheaeque, et iniquo pondere rastri ; Virgea praeterea Celei vilisque supellex, Arbuteae crates et mystica vannus Iacchi. Omnia quae multo ante memor provisa repones, Si te digna manet divini gloria ruris. Continuo in silvis magna vi flexa domatur
« ForrigeFortsæt » |