RHIF. XII. RHAGFYR, 1831. LLYER I. PREGETH Y PARCH. J. SIBREE. Psalm 1. 3, "Cesglwch fy saint ynghyd attaf fi." (Parhad tu dalen 324.) gylch ei orseddfaingc fel y byddo iddynt fyfyrio ar ei gariad, ac y byddo ganddynt achos i ddywed faner drosom ydoedd gariad," "Arglwydd, da yw ini fod yma.' Yn 3ydd. Mae efe yn casglu ei saint ynghyd atto ei hun mewn amseroedd peryglus. Pan y byddo yr ystormydd yn ymddangos yn casglu oddiamgylch iddynt, mae efe yn awyddus i'w cysgodi rhag y gawod. Mae yn dywedyd wrth Yn 2il. Mae y saint yn cael eu | casglu ynghyd gan Dduw mewn addoliad cyhoeddus. Mae cyhoeddiad y testyn yn cael ei swnioyd" Efe a'n dûg i'r gwin-dy, a’i trwy yr holl fyd bob sabboth, lle bynag y mae yr efengyl yn cael ei phregethu; a phan yr ufuddheir i'r archiad, maeCrist yu ymrwymo i gyfarfod ei bobl a'u bendithio. Mae meistr mawr y gymdeithas wedi dywedyd "Canys lle mae dau neu dri wedi ymgynull yn fy enw i, yno yr ydwyf yn eu canol. Ymha le bynag yr ymgyfarfydd-ynt yn iaith Esaiah " Tyred fy ant, ac i ba enw bynag y byddant mhobl, a dos i'th ystafelloedd,”yn perthyn, cyferfydd efâ hwynt, ystafell fy mherffeithrwydd a'm Nid ydyw yn dywedyd, lle byddo haddewidion-dos i'th ystafell a dau neu dri o eglwyswyr, neu ym-chau dy ddrysau arnat; llecha neillduwyr, &c. yn ymgyfarfod megis enyd bach, hyd onid el y ynghyd yno yr ydwyf, ond lle lid heibio. Mae yn ddiamau byddo dau neu dri wedi ymgy- genyf i chwi sylwi rai troion ar null yn fy enw mewn cywirdeb a yr adar cartrefol, y drafferth a'r gwirionedd, myfi a gyfarfyddaf â gwilio y maent pan y byddo yr adhwynt, ac a'u bendithiaf. Y mae ar ysglyfaethus yn ehed fan uwch wedi casglu y gynulleidfa hon eu penau; mae Iesu yn casglu ei unwaith yn rhagor. Mae wedi bobl ynghyd megis y casgl yr iâr ein casglu fel defaid i'w gorlan. ei chywion dan ei hadenydd. Fel pererinion i'w gorphwysfa, "Mor werthfawr yw dy drugaredd fel y byddo i'n hysbrydoedd gael o Dduw!" meddy Salmydd, "am eu hadfywio, fel y byddo i ni hyny yr ymddiried meibion dynfyned i'n ffordd ein hun yn llawen. ion dan gysgod dy adenydd." Mae wedi ein casglu megis dis- Pan y byddo rhyw ofidiau yn gyblion i'w ysgol, fel y byddo i digwydd, dirgel neu gyhoedd, ni gael ein dysgu a'n gwneuthur nyni a gawn Dduw yn gymhorth yn ddoeth i iachawdwriaeth. parod yn ein holl flinder. Fel hyn pan foddwyd y byd gan ddwfr, fe gasglodd Duw Noah a'i deulu i'r arch, gan ddywedyd "Dos di a'th holl dŷ i'r arch." Mae wedi ein casglu megis plant i'w dŷ, fel y derbyniom arwyddion o'i gariad tadawl. Mae yn casglu ei saint oddi am er dyrchafiad a chynhaliaeth y gwirionedd ar y ddaear nag a ddichon i ni fod, etto y mae yn gweddu i ni fel ei weision i ymgasglu ynghyd er amddifyn y gwirionedd. Yn 4ydd. Mae Duw yn casglu ei saint ynghyd i wasanaeth ei eglwys. Fel hyn y casglodd Crist ei Apostolion ynghyd i roddi idd awdurdodiad Apostolaidd, i fyned a dysgu'r holl genhedloedd. Yn amser y diwygiad fe gododd Pen mawr yr eglwys Luther a Chalfin, ynghyd a diwygwyr enwog eraill, fel y byddai iddynt gynneu flam yn Europe, ïe, trwy y byd, nas gallai anadl Pabyddiaeth byth ei ddiffodd. "Cesglwch fy saint," fy ngweision "yn nghyd attaf fi,'' y rhai ydynt wrol dros y gwirionedd. Hyn ydyw y peth mae Duw yn ei ddywedyd yn y dyddiau awyddus a bywiog hyn ar yr eglwys. Bydded i gristionogion o bob enw, gyd uno i ffurfio a sefydlu cymdeithasau cenhadol, traethodau, ac ysgolion sabbathol-cyduno yn eu gweithrediadau er dyrchafiad achos Crist. Bydded iddynt fod o'r un galon a'r un meddwl yn ymdrechu dros ffydd yr efengyl. "A gras fyddo gyd a phawb sydd yn caru ein Harglwydd Iesu Grist mewn purdeb. Amen. Pan y dyfethwyd Sodom a Gomorah, fe ddywedodd Duw wrth Lot a'i deulu, " na saf yn yr holl wastadedd rhag dy ddyfetha." Pan ymwelodd Duw a gwlad yr Aipht â'r deg pla, fe gasglodd ei bobl ynghyd yngwlad Gosen; a thra yr oedd yr holl ran arall o'r Aipht yn dywyllwch, yr oedd goleuni yn eu holl anneddau hwy. Y mae yn anghenrheidiol weith-ynt iau i'r saint ymgasglu ynghyd er amddiffyn crist'nogaeth yn erbyn rhuthriadau o erledigaeth, neu o anghrediniaeth; mae yn anghenrheidiol rai prydiau iddynt ymuno mewn ymegnïad moesol, er diogeln mur-ganllawiau ac amddiffynfeydd yr eglwys; ac mae wrth ymgasglu ynghyd fel hyn yr ydym yn gallu gwneud ein hamddiffyn. Arwydd-air y diafol ydyw, "Ymranwch, a gorchfygwch:"gadewch i ninau, fy mrodyr, gofio, pan y byddo dall-bleidiad partiol a rhagfarn yn bod ymhlith y saint, fe fydd y gelynion yn enill tir. Bydded ini ymuno mewn ymegnïad gwirfoddol, a ni a orch. fygwn, ac a fyddwn fuddugoliaethus. Bydded i ni sefyll ynnghyd er amddiffyn yr efengyl yn enw'r Arglwydd, a ni a wnawn rymusder. Y mae ymosodiadau gwastadol ar yr eglwys gan anghrediniaeth, mae sefyllfaoedd anghrediniaeth o'i hamgylch; Yn 5ed. ac yn olaf. Mae Duw dynion yn neillduo y sabbath yn casglu ei saint ynghyd yn sanctaidd, nid i ddwyn ymlaen angau ac yn yr adgyfodiad. achos crist'nogaeth ond hyd ymae"Gwerthfawr yngolwg yr Argyn eu gallu i'w ddinystro. Mae lwydd yw marwolaeth ei saint." yn alarus ei bod hi fel hyn lle Dyma 'r awdurdod mae angau yn mae yr efengyl yn cael ei phreg- arferol o'i dderbyn. "Dos angau ethu er's cymaint o flynyddau, a a chasgl y cyfryw un o fy saint chyd a'r fath lwyddiant, bod teml attaf fi." Megis y bydd y garddyr eilunod i'w chael, lle mae oriau wr yn myned i'r ardd, ac yn tynu cyssegredig y sabbath yn cael eu y blodau llawn, a'r ffrwythau camddefnyddio i'r dyben o wrth- addfed; felly y bydd Iesu Grist wynebu achos Iesu Grist. Ond yn myned i'w ardd, ei eglwys, ac mae y gwir yn nerthol, ac a orch- yn casglu ei saint atto ei hun: fyga. Nid rhaid i ni grynu, canys canys mae yn dywedyd " Y Tad, mae braich Duw yn fwy awyddus y rhai a roddaist i mi, yr wyf yn ewyllysio, lle yr wyf fi, fod o honynt hwythau hefyd gyd a myfi, fel y gwelont fy ngogoniant a roddaist i mi." Llawer o'r saint a gasglwyd o'r gymdeithas hon,llawer a fuont, unwaith eich cyfeillion proffesedig, yn cyduno gyd a chwi mewn gweddiau a mawl cyhoeddus, yn eistedd yn nghyd o dan sain yr efengyl, ac a symudwyd o'r deml ddaearol hon, i ganu uchel glodydd Duw yn y deml fry. mai prif ddyben ein byw ydyw dysgu pa fodd i farw. le Ar ddydd mawr yr adgyfodiad fe gesglir cyrph y saint i gyfarfod, a'u hail uno gyda eu heneidiau gwaredol. Yr angelion sanctaidd fyddant mewn swyddau yn y gwaith hyfryd hwn, yn casglu allan o'r amrywiol feddau ac ogofeydd, o waelod y môr, ac oddiwrth bedwar gwynt y nefoedd, gyrph y saint. Mor addas fyddant i'r gwaith pwysfawr hwn! Fy ngwrandawyr, yr ydym yn Byddant yn cael eu hanfon gan byw mewn byd marwol, bydded i y Duw hollwybodol, a wyr pa ni fod" yn ddilynwyr i'r rhai trwy mae holl gyrph ei bobl yn gorffydd ac amynedd ydynt yn etif- wedd. Mor gyflym, meddyliaf, y eddu yr addewidion." Nid wrth bydd angel yn myned i faes ac broffes y gwefusau, llawer llai ogof Macpelah, i gasglu cyrph wrth brofiadau a dywediadau awr Abraham a Sarah! Fe fydd yr angau, yr ydym i farnu gwirionedd angelion yn gwybod pa le i gael crefydd. Fe ofynwyd i Mr. corph Adda, a'r holl gynddiluwNewton yn fuan gwedi marw yr iaid, a'r patrieirch! Byddant enwog was hwnw i Grist, Mr. yn prysuro i'r rhandir a brynodd Romaine, a wyddai efe pa fodd y Iacob yn lle beddrod! Hwy a bu Mr. Romaine farw, "na wn i brysurant i fynydd Nebo i gyr(meddai Mr. Newton) ni bum i chu corph Moses! Hwy a gant yn holi yn ei gylch, ond mi wn pa allan y lle anghyfaneddol hwnw fodd y byddai yn byw, ac mae yn Prussia, lle mae lludw yr anhyny yn llawn ddigon i mi." Y farwol Howard yn gorwedd! bywyd sydd yn argraffu gair da meddyliwyf gyd a'r fath hyfryd(character), ac mae dynion ynwch y prysurant i'r beddrod cysgyffredinol yn marw fel y maent egrlan hwnw yn y brif ddinas, yn byw. Yn awr, pa fodd yr yd-Bunhill fields.-Y fan mae Owen, ych yn byw? A ydych yn byw Bunyan, Watts, Wilks, ac Orme; bywyd o edifeirwch a ffydd yn a llu bendigedig o'r saint sy'n Mab Duw? A fyddai arnoch ar- awr yn huno yn y bedd yn aros swyd marw fel yr ydych yn byw boreu yr adgyfodiad!" Wele yr yn bresenol? O! cofiwch fod yn wyf yn dywedyd i chwi ddirgelrhaid ein geni ni drachefn,-fod wch: ni hunwn ni oll, eithr ni a yn rhaid i ni brofi cyfnewidiad newidir oll mewn moment ysbrydol, onid e nid ydym yn darawiad llygad wrth yr udgorn addas i farw a myned i fyd arall. diweddaf, canys yr udgorn a gân, Yr ydym yn gweled fod un sant, a'r meirw a gyfodir yn anllygrfod y naill was i Grist ar ol y llall edig a ninau a newidir. O heryn cael eu symud o'r eglwys fil- wydd rhaid i'r llygradwy hwn wriaethus ar y ddaear, i'r eglwys wisgo anllygredigaeth, ac i'r marfuddugoliaethus uchod; y naill ar wol hwn wisgo anfarwoldeb. A ol y llall yn cael eu casglu i phan ddarffo i'r llygradwy hwn feddrod eu tadau, ac yn fuan wisgo anllygredigaeth, ac i'r marninau a awn i'r lle na ddychwelwn wol hwn wisgo anfarwoldeb, yna byth yn ol. Bydded i ni gofio y bydd yr ymadrodd a ysgrifen O! ar Yr oedd ganddo wybodaeth gyflawn o hono ei hun, sef o gyfansoddiad ei gorph a galluoedd ei feddwl. Yr oedd ganddo wy wyd, Angau a lyngewyd mewn buddugoliaeth. O angau, pa le mae dy golyn? O uffern, pa le mae dy fuddugoliaeth?" Bydded ein rhagorfraint, fy mrodyr, o gaelbodaeth helaeth o'r holl greadurein rhifo ymysg y saint mewniaid, a wnaed ac a roddwyd at gogoniant tragwyddol! Pan ddel ei wasanaeth, ac ar ba rai yr Mab y dyn i gasglu atto yr holl oedd yn arglwyddiaethu, ac i ba genhedloedd, ac y didola hwynt rai y rhoddes efe enwau priodol oddi wrth eu gilydd, megis y ac addas idd eu natur, Gen. 2. didola 'r bugail y defaid oddi 19, "a pha fodd bynnag yr enwwrth y geifr. Fe ddywed wrth y odd y dyn bob peth byw, hyny rhai ar ei ddeheulaw, deuwch fu ei enw ef:" yr hyn oedd brawf chwi fendigedigion fy Nhad; ac a dangosiad o'i fawr ddoethineb wrth y rhai ar ei law aswy, ewch a'i wybodaeth. oddi wrthyf rai melldigedig i'r tâu tragwyddol. O bydded hyn ein gweddiau, "Na chasgl fy enaid gyd a phechaduriaid na'm bywyd gyd a dynion gwaedlyd. Amen. Hollalluog Dduw, gyd a'r hwn y mae yn byw ysbrydoedd y rhai a ymadawsant oddi yma yn yr Arglwydd, ac yn yr hwn y mae eneidiau y ffyddloniaid wedi darfod eu rhyddhau oddi wrth faich y cnawd, mewn llawenydd a dedwyddwch yr ydym yn attolygu i ti gyflawni ar fyrder nifer dy etholedigion, a phrysuro dy deyrnas, modd y gallom ni gyd a'r rhai oll a ymadawant a'r byd mewn gwir ffydd yn dy enw bendigedig, gaffael diwedd perffaith, a gwynfyd gorph ac enaid yn dy ddidrange a'th dragwyddol ogoniant, trwy Iesu Grist ein Harglwydd. Ámen. Ll-nr-st. Cyfieithiad L. T. Ystyriaethau ar wybodaeth dyn cyn y cwymp, a'i dywyllwch wedi'r сшутр. O'r holl greaduriaid a greodd Duw ar y ddaear, y mwyaf goleu a gwybodus oedd dyn; oblegid ar ddelw Duw y creodd efe ef. Gwnaethpwyd ef gan Dduw yn uniawn, ac yn berffaith mewn gwybodaeth. Yr oedd ganddo hefyd wybodaeth eang am Dduw, fel ei greawdwr a'i gynhaliwr ; ac yr oedd yn cymdeithasu â Duw mewn modd naturiol: yr oedd y Duw mawr yn ymddangos iddo, ac yn ymddiddan ag ef. Onid oes yma ddyfnderoedd mawr? dyn, creadur meidrol, yn cyfranogi o wybodaeth y Duw anfeidrol-yn rhodio gydag ef yn ymddiddan ag ef, ac yn edrych yn ei wyneb heb gywilydd uac ofn. Ond er hyny, dyn yn yr anrhydedd yma nid arosodd yn hir; ond aeth yn debyg i anifeiliaid a ddifethir. "Dyn gwag er hyny a gymmer arno fod yn ddoeth, er geni dyn fel llwdn asen wyllt." Pwy all lai na galaru uwch ben y gwirionedd hwn? pwy a ddichon beidio wylo? "O na bai fy mhen yn ddyfroedd, a'm llygaid yn ffynnon o ddagrau, fel yr wyl. wn ddydd a nos ?" Y dyn a godwyd ac a ddyrchafwyd mor uchel gan ei Greawdwr, wedi dyfod mor isel; ie, yr hwn a grewyd mor berffaith mewn gwybodaeth wedi myned trwy bechod yn ffolach na neb! Y mae yn dywyll; ydyw, yn dywyllwch! Y mae pob cynneddf o'i enaid yn llygredig: megis y mae y galon yn fwy ei thwyll na dim, ac hyd yn oed y meddwl a'r gydwybod yn halogedig, felly y mae y deall yn dy wyll, trwy y dallineb a'r anwy- | yr uuig foddion a drefnodd Duw bodaeth sydd ynddo, fel nas gall yn ei anfeidrol ddaioni, i'n cyflawn y dyn anianol wybod y pethau adferyd i'w ddelw, i'w heddwch, sydd o Yspryd Duw, oblegid yn a'i gymdeithas, ac i'w dragwyddol ysprydol y bernir hwynt. Pa fwynhau. "Fy mhobl a ddifethir faint bynag o wybodaeth, gan wybodaeth, gan o eisiau gwybodaeth." "Canys hyny, a ddichon fod gan ddynion cenedl heb gyngor ydynt hwy, ac mewn pethau naturiol a gwladol, heb ddeall ynddynt:" am hyny nid oes ganddynt ddim am bethau ein gweddi daer a pharhaus a ysprydel. Y maent yn syn wyrol fyddo, am i'r Duw, yr hwn a ori wneuthur drwg, eithr gwneuthur chymynodd i'r goleuni lewyrchu da ni fedrant. o dywyllwch, lewyrchu yn ein calonau, i roddi goleuni gwybodaeth gogoniant Duw yn wyneb Iesu Grist: yna o "uniondeb ein calonau y bydd ein geiriau, a'n gwefusau a adroddant wybodaeth bur." B. W. Ꭹ Aberhonddu. Am Bod o Dduw. Mae yn ddiddadl, fod Duw yn bod; ac nid oes ond un gwir a bywiol Dduw, tragywyddol, heb gorph, heb ranau, heb ddyoddef iadau, na nwydau; o anfeidrol allu, doethineb, a daioni, &c. Creawdwr a chynnaliwr pob peth, gweledig ac anweledig. A nyni, a allwn weled hyny, ond edrych i'w weithredoedd ef. Y mae dyn wedi myned i'r fath ddygn anwybodaeth, fel y mae yn rhoi y parch sydd yn ddyledus idd ei Greawdwr i'r creadur, heb ystyried mai diben y greadigaeth yw datgan gogoniant Duw: hwy a addolant y creadur gan anghofio y Creawdwr. Y mae anwybodaeth dyn gymmaint, fel nas medr roddi i'r Bod a roddodd fod iddo ef, ac sydd yn ei gynnal mewn bod, un gydnabyddiaeth deilwng o'i ddaioni. Y Bod dylai wybod mwyaf am dano, v gwyr leiaf am dano; ac yn lle ei ofui, ei barchu, a'i addoli, y mae yn ei ddirmygu fel ei elyn penaf. Yr hwn sydd a phob awdurdod a gallu yn y nef ac ar y ddaear, ac y mae ei holl greaduriaid megis diddim ger ei fron, ac sydd yn mai o ddamwain Ond, gan fod rhai yn dywedyd, gwneuthur fel y myno a phawb, fod; gofynaf paham na ddelai mai o ddamwain y daeth pethau ac yn gwybod meddyliau a bwriadau pawb, ac a eilw bawb i'r rhyw beth, neu bethau etto, i fod, o ddamwain? nis gwn i; ond farn i roddi cyfrif am eu holl weithredoedd; etto dyn yn ei daeth pethau i fod, y deuai rhyw hyny a wn, os o ddamwain y dywyllwch a'i anwybodaeth a of- beth neu bethau etto o ddamwain, yn, Pwy yw yr Arglwydd, fel y Ond, myfi a sicrhâf, na ddaeth, gwrandawn i ar ei lais? pa beth ac na ddaw dim i fod trwy ddamydyw yr Hollalluog, fel y gwas-wain: nac y chwaith, trwy'r un anaethwn ef? a pha fudd sydd i gallu arall; ond Duw; yr hwn mi os gweddiaf arno? trwy ei fawr allu a'i ddoethineb, a wnaeth bob peth. A phwy yn amgen, a allasai greu y creadur mwyaf diddym a disdadd trwy ddywedyd bydded; ond y Bod anfeidrol a gogoneddus? Hefyd, ni allasai y greadigaeth, ddyfod i fod o honi ei hun, mwy na thrwy ddamwain; mae yn rhaid gan Anwybodaeth o Dduw yw yr achos fod neb yn dywedyd, Oferedd yw gwasanaethu Duw: a pha lesiant sydd er i ni gadw ei erchymynion, ac er i ni rodio yn alarus ger bron Arglwydd y lluoedd? Anwybodaeth o Dduw yw yr achos ein bod yn gwrthod |