weled. yn y pethau nag y mae yn ei | yreg a'm geiryddaeth; ac yn manwl graffu, trwy iolwrch twylf Sylwed pawb ar ei ddull haer- rhagfarn, i feddwl fy llythyr; ac llug ac angrefyddol yn ysgrifenu: y bydd yn dyfod i "Aceldama' ni allai wneuthur heb ddifenwi! yngwisg filwraidd "Doctrīna," Mewn rhan arall o'i lythyr mae wedi ei arfogi â chleddyf "inĭmīyn parchu yr un gwr: rhyfedd mor eilia," ac a gwaywffon "invidia," gymmysgedig! rhai manau o'i gael dangos pelydrau tanbeidiol ysgrif yn dangos fod ei fynwes ei ddoethineb. Yr wy'n gwybod yn llawn o dân cenfigenllyd, a fy mod wedi gosod fy hun yn nôd rhanau ereill yn debyg idd ei i'w saethau; pa mor ruthrol bynenw, fel iâ gogleddol, neu gawod ag y byddont, ni wnant fwy o o eira, yn disgyn i glustiau pawb niwed i mi nag y gwna ci wrth a'i gwrandawai. Y mae ei gyfarth cerbyd. Nid wyf yn draethawd (gorchestol yn ei dyb meddwl cynal dadleuaeth i fynu; ei hun) yn gywilydd i'r oes ond gadawaf ef yn llonydd i droi bresennol, heb son am oesoedd a o amgylch ogylch, fel y gwelais ddaw. Prophwydodd hefyd y ambell i gi ar ol ei gynffon, gan bydd y genedl nesaf a gyfyd yn dy bied mai perthyn i arall yr rhyw gyfeiliornwyr tebyg iddo ef ydoedd. Terfynaf gyda ei gyei hun, dan enw duwiolion-"anghori, i "dynu yn gyntaf y chanddynt rith duwioldeb, eithr wedi gwadu ei grym hi." Gwnaeth sylwad arall ar y rhan hyny o lythyr y Parch. J. E." am duchanrwydd y bobl :" nid oes genyf ond rhoddi gofyniad o'r dwyfol wirionedd ger ei fron, a gadael iddo atteb pan feddylio y bydd yn alluog; "Paham y grwgnach dyn byw?" Dywedodd hefyd "nad oedd yn werth sylwi ar iaith yr awdwr," &c. am na allai weled gwallau mae'n debyg. Fe ddywedwyd yn ddiweddar, gan un o'r beirdd goreu, ac un o'r rhai dysgedicaf yr oes hon, ac yn Offeiriad egwysig, fod y Parch. J. E. yn un o oreuon yr oes, mewn iaith, gwy-. bodaeth, a dawn. trawst sydd yn ei lygad ei hun, fel y gwelo yn fwy eglur i dynu'r brycheuyn yn llygad arall." Ydwyf yr eiddoch, o G. LL. YSGOLION SABBOTHOL. Mewn cyfarfod golygwyr yr Ysgolion Sabbothol, yr hwn a gynnaliwyd yn ddiweddar yn Manchester, bwriwyd golwg cyffredinol ar yr Ysgolion hyn drwy'r deyrnas. Barnwyd fod yn y deyrnas hon 10,000 o Ysgolion Sabbothol, yn cynnwys 1,500,000 ysgolheigion, y rhai ydynt dan Athrawon ac ofal 100,000 o Athrawesau, y rhai ydynt oll yn rhoddieu haddysg a'u cynnorthwy yn rhad. Dyma orchwyl mawr! dyma waith da! dyma barottoad at ddyddiau rhyfedd i ddyfod. Barnwyd fod ynghylch 30,000 o bobl ieuaingc yn yr Ysgolion Sabbothol yn Manchester; a bod etto o 20,000 i 30,000 heb fod dan addysg yn yr Ysgolion crefyddol hyn. Onid yw yn ddyMr. Golygydd, y mae yn ddi- ledswydd ar bawb i wneud a amau y bydd y Gogleddyn yn ar- allont i gasglu yr holl ieuengctyd feryd y tremwydr (sef dysgeid. i'r Ysgolion Sabbothol yn mhob iaeth) i syllu i gymslau fy llyth-man. Cânt yno ddysgu darllen Cymered Gogleddyn ofal o hyn allan i beidio barnu gwaith ereill, heb fod yn feddiannol ar gymhwysderau i iawn farnu; ac hefyd heb gael ei osod yn farnydd-fe wna pob dyn yn ei bwyli ddewis deheuddyn, ac nid gogleddyn, yn farnwr. gair Duw, a'u cyfarwyddo at | wyddant beth y maent yn ei wneuGrist y Gwaredwr mawr am thur! Wedi i Grefydd Naturiol iechydwriaeth dragywyddol i'w fel hyn olygu y ddau, gofynwch heneidiau, ac at foesgarwch crist-iddi, Pa un yw Prophwyd Duw? ionogol yn eu hymddygiadau yn eu hamrywiol amgylchiadau yn y byd. Crist yn cael ei gyferbynu a Ma. homet. Allan o un o bregethau Esgob Sherlock. Ond yr ydym wedi cael ei hatteb Os edrych a wnaf i'r Dwyrain draw, J. R. J. Sylwadau ar gymeryd Enw Duw yn ofer. "Dy elynion a gymerant dy enw yn ofer," Psal cxxxix. 20. Ewch at eich Crefydd Naturiol; gosodwch o'i blaen hi Mahomet a'i ddysgyblion, yn wisgedig, mewn arfogaeth a gwaed, yn marchog mewn cyhoedd-orfoledd dros yspail miloedd y rhai a syrthiasant trwy ei gleddyf buddugoliaethus. Dangoswch iddi y dinasoedd a osododd efe yn fflamau, y gwledydd a dreis- Syr,-Wrth ystyried amledd y iodd ac a ddystrywiodd, a chyf- pechod o gymeryd enw Duw yn yngder truenus holl drigolion y ofer yn mhlith y Cymry, a'i fod ddaear. Pan ddarffo iddi edrych yn beth cyn lleied ei bwys yn arno yn yr olygfa hon, dygwch ngolwg llawer, meddyliais mai hi i'w neillduedd (retirement) ef; nid anmhriodol a fyddai i mi dangoswch iddi ystafell y proph- sylwi ychydig arno, a'i anfon fel wyd; ei ordderchadon a'i wrag-hatling fechan i'r Drysorfa, os edd; a gadewch iddi ei glywed bernwch ef yn deilwng o gael lle ef yn haeru datguddiad ac awdur. yn rhyw gongl. Gallwn sylwi dodiad dwyfol, i gyfiawnhau ei odineb a'i drachwant. Pan flino hi ar yr olwg yma; dangoswch iddi yr Iesu bendigedig, gostyngedig ac addfwyn, yn gwneuthur daioni i holl feibion dynion. Gadewch iddi ei weled ef yn ei ddirgelfanau mwyaf neillduedig; gadewch iddi ei ddilyn ef i'r mynydd, a gwrando ei weddiau a'i ymbiliadau ar Dduw Cymerwch hi at ei fwrdd i edrych ar ei ymborth gwael, a gwrando ei ymddiddan nefol. Gadewch iddi ei ddilyn ef at y frawdle, ac ystyried ei amynedd yn dioddef dirmyg a gwaradwydd ei elynion. Arweiniwch hi at ei groes; a gadewch iddi edrych arno yn ngloesion marwolaeth, a gwrando ei weddi olaf dros ei erlidwyr; O Dad, maddeu iddynt, canys ni laf, Beth sydd i ni ddeall wrth Enw Duw. Wrth enw dyn y byddwn yn deall, y dyn ei hun, a'r hyn y byddo yn ei wneuthur ei hun yn adnabyddus i ni drwyddo, ac yn wahaniaethol oddiwrth ereill. Felly wrth enw Duw y mae i ni ddeall efe ei hun, ei enwau a'i deitlau, ei briodoliaethau, ei air, ei ordinhadau, a'i weithredoedd. Trwy y pethau hyn y mae Duw yn ei wneuthur ei hun yn adnabyddus i ni, ac yn ei wahaniaethu ei hun oddiwrth bawb ereill. Y mae enw Duw yn anfeidrol ogoneddus, ond er mor hawddgar ydyw Duw ynddo ei hun, er mor odidog yn ei deitlau, er mor bur yn ei ordinhadau, ac er mor rhyfeddol yn ei weithredoedd, dyma abwydyn y llwch yn cymeryd ei enw ef yn ofer! 2il. Yr amrywiol ffyrdd sydd gan ddynion i gymeryd enw Duw yn ofer. Cymeryd peth yn ofer yw ei gamddefnyddio; felly y mae dynion yn camddefnyddio a chamarfer enw Duw. 1. Trwy arfer enwau a theitlau Duw mewn ymadroddion cyffredin, megis Duw a'm helpo i, Duw a mendithio i, a'r cyffelyb. O mor aml y ceir hyd yn oed, dynion yn proffesu enw Duw yn euog o lawer o'r pethan hyn, a thrwm meddwl mai nid dieuog gan yr Arglwydd ydynt. " 3ydd. Nodweddiad y cyfryw yn ngolwg Duw-" ei elynion -Mae bod yn elyn i un yn cynnwys bod yn wrthwynebwr iddo, yn gasawr o hono, ac yn niweidiwr iddo. O mor ynfyd yw gwrthwynebu un Hollalluog: mor afresymol yw casau un cyfiawn: ac mor resynus yw ceisio niweidio un da! 2. Trwy dyngu a rhegi yn halogedig, yr hyn a wneir yn ddiofal gan lawer coegyn, fel pe bae yn meddwl ei fod trwy hynny yn harddach dyn o lawer. 3. Trwy chwilio am le dirgeli bechu ac i ymddwyn yn anghyfiawn a halogedig, yr hyn sydd yn taflu y dirmyg mwyaf ar holl-Y mae yn casau un cyfiawn, ond wybodaeth Duw, 4. Trwy gymeryd creadigaeth Duw fel gyrfa i bechu yn ei erbyn, a threfn ei ragluniaeth yn achlysur i'w gablu. 5. Trwy ddarllen geiriau Duw fel geiriau dyn, a'u hadrodd ar ben pob chwedl mewn tafarndai a lleoedd eraill, er difyrru y cymdeithion. 6. Trwy ymarfer yn ffurfiol ag ordinhadau Duw. 7. Trwy apelio yn fyrbwyll at Dduw, trwy goelbrenau, toccynau, neu unrhyw ffyrdd eraill. 8. Trwy arfer enw Duw mewn swynion. 9. Trwy gymeryd llw anudon, a thyngu ar gam. 10. Trwy dyngu i unrhyw greadur, megis, enaid, cydwybod, diafol, &c. Y mae yr hwn sydd yn cymeryd enw Duw yn ofer yn gwrthwynebu un Hollalluog, ond ni lwydda. ni ddianc yn ddigosp. Y mae GALLU DYN. Mr. Cyhoeddwr,-Mae llawer o son yn y byd crefyddol yn y dyddiau hyn am Allu dyn! Dywed rhai fod gan ddyn anianol allu i gredu yn Nghrist, edifarhau am ei bechod, a byw yn dduwiol, a llawer o bethau o'r fath. Ond nid wyf fi yn gallu canfod un sail yn y Bibl i'r cyfryw ddywediadau, ond yn hollol i'r gwrthwyneb. 11. Trwy ailadrodd chwedlau Diau fod gan Dduw allu i a llwon rhai eraill, i gael achlys-ofyn dyn, ac awdurdod gyfiawn ur i chwerthin. 12. Trwy gablu pobl Dduw, y rhai sydd ar ei enw. 13. Trwy fod yn annghymedrol mewn bwytta ac yfed, a gwisgo; yr hyn, er ei alw yn haeldra a harddwch, nid ᎩᎳ ond boddio chwant, a gwastraffu trugareddau Duw. i'w orchymyn at yr hyn oedd yn Diammeu am ei bechod yr aeth efe yn analluog i gyflawni ei ddyledswydd. Fel y mae dyn yn greadur syrthiedig ni sonia y Bibl am ddim gallu o'i eiddo i wneuthur daioni, ond yn hollol yn y gwrthwyneb. Dangosir fod yr holl ddyn, enaid a chorph, yn golledig. 1. Dangosir ei fod dan gondemniad a dedryd y cyfammod o ran ei berson, Rhuf. v. 13. 2. Dan felldith y ddeddf, fel nad oes ganddo fodd i ddyfod oddi tani byth, Gal. iii, 3. Ei fod dan lywodraeth pechod, a'i holl natur wedi ei llwyr lygru, Rhuf. iii. 12—19. 4. Mae efe yn meddiant satan, Col. i. 13. golygiad. O'i gariad, ei ddoethineb, ei ras, a'i drugaredd y trefnodd Duw ffordd i achub trwy gyfammod tragywyddol, yn yr hwn y mae yr holl iachawdwriaeth o ran ei gwreiddyn, 2 Sam. xxiii. 5. Crist yn unig yw awdwr iachawdwriaeth dragywyddol i'r rhai oll a ufuddhant iddo. Yr Yspryd Glan, yn ol trefn y cyfammod hedd, sydd yn dwyn y pechadur i gredu yn Nghrist er iachawdwriaeth. Mae dychweliad pechadur at Dduw trwy gredu yn Nghrist yn cael ei ddangos yn un o weithredoedd penaf Duw ei hun; sef, ei "fraich," Esa. liii. 1. "Gweithrediad nerth ei gadernid ef," Eph. i. 19. Trwy allu Duw" y maent yn gadwedig, 1 Pedr i. 5. Peth anmhossibl gyda dynion yw bod yn gadwedig, Mat. xix. 26. | 2. Gwelwn yr angenrheidrwydd anhepgorol am yr Yspryd Glan i weithio yn anorchfygol ar eneidiau dynion. 3. Bydded ein gweddi gyda'r eglwys yn Psalm xlv. Gwregysa dy gleddyf ar dy glun, O Gadarn, a marchog yn llwyddiannuspobl a syrthio danat, &c. AB ROBERT. I. Tystiolaeth Duw am ddynion yn y cyflwr hwn ydyw, nos gallant ryngu bodd Duw, Rhuf. viii. 8. Mae mor hawdd i'r Ethiopiad newid ei groen, a'r llewpart ei frychni, (yr hyn sydd anmhosibl) ag ydyw i'r rhai a gynnefinwyd â gwneuthur drwg, wneuthur daioni, Ier. xiii. 23. Dywedodd Crist wrth ei ddysgyblion, nad allant ddwyn ffrwyth heb aros ynddo efac, hebddo ef nas gallant wneuthur dim, Ioan xiii. 4, 5. A dywedodd yr Apostol Paul, nad oedd efe a'i frodyr yn ddigonol i gymmaint a meddwl yr hyn sy dda, 2 Cor. iii 5. Ac os oedd dysgyblion Crist yn analluogi wneuthur da heb | gymhorth, llawer llai y gall dyn Syr,-Yn enw pob daioni pa anianol ryngu bodd Duw. Etto, beth ydyw yr achos fod y Traethnid yw hyny yn llai dyledswydd odau yn y Drysorfa mor feithion, arno yn awr nag oedd pan oedd pan y mae cymmaint o guro ar efe yn ei sefyllfa greadigol. Er hyny? Yn wir, oni bydd diwygei fod, trwy ymadael a'r sefyllfa iad yn hyn, yr wyf fi yn ofni y hono wedi myned yn gwbl anall- rhydd rhai hi i fynu. Da chwi, uog i gyflawni ei ddyledswydd, gadewch i ni gael ychwaneg o etto y mae yn gyfiawn i Dduw hanesion gwladol ac eglwysig, a orchymyn iddo. thraethodau byrion ar amrywiol ganghenau o'r athrawiaeth sydd yn ol duwioldeb. Hefyd, y mae hanes y Cymdeithasfâau, er mor II. Mae dychwelyd ac adferu pechadur o'r cyflwr hwn yn beth • Dduw yn unig, ymhob ystyr a 0 Yn erbyn meithder yn y Drysorfa. rhagorol, yn rhy faith, (rai o hon- | ynt,) o lawer, Mae y wlad yn chwennych yn fawr cael enwau y rhai a fyddont yn llefaru yn gyhoeddus mewn Cymdeithasfâau, ac ychydig, yn lled fyr, o'r pethau a drinir yno yn neillduol. Hefyd, y mae cyfieithiadau o waith Awduron saesonig yn annerbyniol, os na byddant yn fyr iawn, ac yn dra rhagorol. Gwell genym gael pethau yn wreiddiol er pe byddent waelach, na rhyw beth wedi ei ail dwymno, oblegid anfynych iawn y ceir hwnw heb flas y crochan arno, a blas mwg hefyd, a rhyw lug-oer fydd ef wedi 'r cwbl, yr hyn a bair iddo weithiau droi ar y cylla. Gobeithio y deffry llawer o'r rhai enwog at y gwaith, ac y llenwir y Drysorfa â phethau buddiol, a'r rhai hyny yn amrywiol, fel y gallo y bobl gael digon o amrywiaeth, yr hyn y maent yn ei fawr chwennychu. UN O'R DARLLENWYR. Talfyriad o Lythyr a anfonwyd at mae efe yn dyddanu ei bobl yn J. E. Ychydig o ddywediadau Mr. Robert Un tro, wrth gyfaill, coffaodd yr adnod yn y Bennod gyntaf o'r Anwyl Chwaer. Yr oedd Rhufeiniaid, "Duw a'u rhoddes yn ddrwg iawn genyf glywed am hwynt i fynu,'' &c. Er nad oedd farwolaeth fy nghyfaill caredig i, efe wedi cyflawni y pechodau a ond eich anwyl briod chwi. Medd-enwir yno; etto yr oedd yn ofni yliais lawer am danoch; ond nid fod Duw wedi ei roi i fynu! Dyoes genyf ond ocheneidio dros- wedai, buasai fy nghefn yn sythoch, ni allaf eich cysuro na'chach heddyw oni buasai yr effaith cynnal. Ond y mae una alla gafodd yr adnod yna ar fy un sydd yn eich caru yn anfeidrol meddwl. fwy nag y gall un cyfaill daearol wneud-un a wyr beth sydd oreu er eich lles-un parod i wrando eich cri, ac i'ch cynnorthwyo, a'ch cynnal, a'ch dyddanu &c. Ie, Tad yr amddifaid a Barnwr y gweddwon yw Duw yn ei breswylfa sanctaidd. Y mae efe yn hawdd ei gael mewn cyfyngder. Tâl galw arno yn nydd trallod; y Clywais ef un tro yn Nghymmanfa y Bala, yn pregethu ar 2 Tim. 2. 9. "Ond gair Duw nis rhwymir." Dywedodd, ryw bryd ar ei bregeth, fel y bu efe unwaith dan argyhoeddiad dwys am bechu yn erbyn Duw, ei fod yn cenfigenu wrth gyflwr y gwyddau ragor ei gyflwr ef fel pechadur! Amgylchiad y tro oedd fel hyn yr |