felly dylai fod rheswm ein ffydd mai Duw a'i llefarodd. Y tlotaf yn yr yspryd sydd yn dymuno fwyaf am y cyfoeth ysprydol; eithr y tlotaf o bethau ysbrydol sydd yn eu diystyru fwyaf. Dedwydd yw y rhai sydd yn dyfod yn ffol, fel y byddont ddoethion; ond gwae y rhai sydd yn ddoethion nes y byddont yn ffyliaid. Teimlad mewn anifail nid ᎩᎳ yn nes i reswm, nag yw rheswm yn unig i ras. Fel y mae ynfydion naturiol yn ddiffygiol o reswm, felly y mae ynfydion ysbrydol yn ddiff. ygiol o grefydd. Rhaid i'r peth hwnw fod yn farwel i ddyn, ag sydd yn cynnwys ynddo wrthwynebiad i'r Duw anfarwol. Eiddigedd dros achos Duw a elwir gan rai yn ddigofaint drwg; ond cymdeithas à Duw mewn gweddi a'n gwared rhag drwg digofaint. Cynghor drwg a ddichon niweidio yr hwn ei rhoddir iddo, ond y mae'n sicr o niweidio yr hwn a'i rhoddo. Mae yr anwir yn cyd-ymfodd loni â y rhai sydd yn gwneuthur drwg; ond mwyaf yw y drwg pan fyddo yn gwrthwynebu gwneuthur daioni. Llawer sydd yn caru erlid, ond ni fynant eu galw yn erlidwyr; a llawer sydd yn casâu rhinwedd y rhai a fynant eu galw yn rhinweddol. Gall dyn da lithro mewn gair; ond dyn drwg a wna ddyn yn droseddwr o herwydd gair. Y dyn sydd yn ei foddio ei hun yn gwneuthur drwg, nid yw yn meddwl y caiff oddef drwg oherwydd ei wneuthur. Dau beth ni oddef Duw yn ei blant, bod yn wastraffus gyda'i drugareddau, a chwyno yn rwgnachlyd gyda'u profedigaethau. 203 Am nad yw ein trallodau yn drymach, dylem ymattal rhag grwgnachrwydd; ac am eu bod cyn lleied dylem ymgynhyrfu i ddiolchgarwch. Yr hwn sydd mewn angen amynedd, sydd ddiamynedd mewn angen. Ni fedd y dyn hwnw ddim gwir ewyllys yn erbyn pechod fel y mae yn aghyfreithlon, a ewyllysiai fod yn gyfreithlon iddo bechu. Yr hwn a gymmero genad i feddwl y peth a fyno, a ddymunai genad i wneud y peth a fynai. Ein meddyliau sydd leiaf adnabyddus i ereill; eithr ni a allwn adnabod ein hunain wrth ein meddyliau. Y neb sydd fwyaf gwiliadwrus i gael meddyliau cymmeradwy, sydd fwyaf ofnus i wneuthur yn annghymmeradwy. Y rhai sydd yn caru Duw yn fwy nag aur ac arian, sydd gyf oethocach nag y gall aur ac arian eu gwneuthur. Llangwm. Y Cybydd. J. R. amser. a ei fagu, ac aros ynddi hyd ddiw- | iawn oedd ganddo ddilyn pob edd ei oes. Yr oedd yn awyddus moddion gras byd y gallai, ar iawn am wybod Hanesiaeth Ys-fraich y forwyn. Un tro yr oedd grythyrol; sef, hanes Cain, Abel, gweinidog yn ymddiddan Noah, Abraham, Lot, Samuel, a llangc yn yr eglwys, ac yn gofyn Dafydd. Un tro pan oedd ei iddo, a fyddai yn meddwl am dad yn son wrtho am ddioddef- gael bod yn gyfranog o Ordinhad aint Crist, torodd i wylo am hir swper yr Arglwydd; yntau a atebodd na byddai. Wrth fyned adref; O, meddai Griffith, yr oedd yn rhyfedd clywed y llangc, buasai dda iawn genyf i gael cynyg ar y fraint hono heno yn ei le. Tro arall, yr oedd gweinidog ar ei bregeth yn ofni fod yr "Amen" wedi colli o'r odfeuon; yntau tra bu byw yn y byd, a fu ofalus iawn am ddweyd "Amen" pan y byddai y mater yn gofyn. Er ei waeledd, nid oedd yn boddloni oni chai fyned i Gymdeithasfa Caernarfon, Medi 1880, ac fe fu y tro, y mae yn debyg, yn fendith iddo. Dywedai ei fod yn rhyfeddu wrth glywed y pregethwr yn sylwi fod yn rhaid i bob dyn gael Crist i gyd, a'i fod hefyd yn ddigon i bawb. Pan oedd rhwng tair a phedair oed, cwympodd oddiar y faingc yn y Capel, a thorodd ei fraich; yr oedd yu gysur mawr ganddo ef mai nid wrth chwarau y bu byny. Tro arall, aeth bys ei law ymaith o dan ryw offeryn oedd y forwyn yn drin. O fy nhad, meddai Griffith bach, pe buaswn yn aros yn y tŷ i weddio, ni buasai hyn yn fy ngyfarfod. Unwaith dywedodd wrth ei frawd, a oedd yn ceisio gweddio, John bach, myfi ddylai weddio llawer; arnaf i y bydd rhyw ofidiau bob amser. Yn fuan tarawyd ef â'r clefyd a elwir y manwnnau, yr hwn a'i dilynodd hyd ddiwedd ei einioes, Ac er ei boen a'i waeledd, dysgodd, ac adroddodd lawer o'r Parhau i waelu yr oedd ar ol Bibl ar g'oedd, er syndod i lawer hyn. Fel y byddai arferiad y ei glywed. Mawr oedd ei hoffder teulu o ddyweyd adnod ar ddylmewn dysgu canu wrth y Tôn- edswydd; meddai yntau, un bornodau; a'i bleser mwyaf oedd eu, galw fy nhad i fynu, fel y canu yr Anthem, Salm xxv. De- gallwyf innau ddweud adnod. allai y Tôn-nodau yn dda. Yn Yna dywedodd, Duw sydd noddy fl. 1829, yr oedd ei afiechyd fa a nerth i mi, cymhorth hawdd yn cynnyddu ; aeth ei rieni âg ef ei gael mewn cyfyngder. Gofynat y mor, ac ar y ffordd, dywed- wyd, a wyt ti yn meddwl ei fod ai wrth ei dad, dyma le braf i felly? O ydyw, ydyw, er bod fyned i'r dirgel i weddio; ac a arnaf ofn marw, yr ydwyf yn aeth ar ei liniau yn y fan hono, meddwl pe bawn wedi myned adAr ol hyn, dywedai wrth y for-ref ei bod yn dawel yno. Gofynwyn; Mary, yr wyf yn bur sal wyd iddo gan gyfaill, a wyt ti yn heddyw, ac yn bur anmharod i gallu gweddio, fy machgen bach? farw wrth weled fy hun mor an- O yr ydwyf yn treio: y mae yn foddlon, eisiau na bawn yn dawel dda iawn genyf feddwl am hyny i ewyllys yr Arglwydd. Ond yn heddyw, "Goddiweddant laweny flwyddyn ddiwedaf yr oedd ei ydd a hyfrydwch, a chystudd a brofiad wedi newid yn hollol, yr galar a ffy ymaith." Gwelai lyfr oedd yn foddlon iawn i'w gys- cyngorion meddygol yn llaw y tudd; a'r ofn marw wedi myned forwyn, dywedodd, cadw hwnyna, ymaith. Mawr oedd ei barch i nid oes arnaf ei eisiau; diolch weinidogion yr efengyl; a hoff byth am obaith y boreu y caf gorph heb na chlwyf na dolur arno. Dywedai wrth ei fam, gelwch fy nhad i fynu, a phan welodd ei dad ac amryw o'r cyfeillion yno; eb efe, wel, wel, yr wyf i yn gwanhau yn brysur, fy nhad; yr wyf i yn myned i ffordd : ac estynodd ei law, ac a ddywedodd ffarwel, ffarwel i chwi i gyd; ffarwel. Ac felly yr ehedodd ei enaid ymaith i'r anneddle lonydd yr ail dydd o Ragfyr, 1830, yn chwe blwydd a haner oed. JOHN JONES. Am Dduw a'i Briodoliaethau. Mater pwysfawr i ddyn i'w gredu a'i ystyried, yw, fod Duw yn bod; a'i fod yn Ysbryd tragywyddol, anghyfnewidiol, holl-wybodol, hollbresennol, hollalluog, perffaith sanctaidd, perffaith gyfiawn, yn Dduw y gwirionedd, anfeidrol dda, graslawn, a thrugarog, yr unig ddoeth Dduw. Y mae un gwir a bywiol Dduw, yr hwn sydd yn Yspryd perffaith, anfeidrol, anweledig; ac y mae yn ddyledswydd arnom ei addoli yn ysprydol; ei garu a'i wasanaethu â'n holl galon, Psal. xix. 1-6. Rhuf. 1. 20. 1 Thes. i. 9. Ioan iv. 23. 24. Rhuf. i. 9. 12. yll, y gwnaeth i'r ser ymladd drostynt; ïe gymmaint a phan y rhoddodd efe ei Fab, ac y mynodd efe ei ddryllio ef drostynt; y mae ei gariad ef yr un bob amser, Mal. iii. 6. Esa. liv. 7-10. 3. Mae yn Dduw hollwybodol; am hyny dylai dynion ddychrynu a chywilyddio wrth feddwl bod eu calonau, eu meddyliau, eu geiriau, eu gweithredodd drwg, oll yn hysbys iddo, 1 Cron. xxviii. 9. Mat. xii. 36. Preg. xii. 14. Hefyd y mae yn gysur mawr i'r duwiolion feddwl fod Duw yn gwybod am eu meddyliau, eu gelynion, eu peryglon, a'u hangenion, Ioan xxi. 17. 4. Mae yn hollbresennol; yn llenwi pob man ar yr un pryd. Gan ei fod felly, ni a ddylem ystyried ein bod yn ei wydd yn wastadol ymhob lle. Dylem gasâu pechod yn y dirgel, fel yn y manau mwyaf cyhoeddus, Esa. lxvi. 1. Ps. cxxxix. 7-10, Ier. xxiii. 23. 24. Act. xvii. 28. 5. Y mae efe yn Dduw hollalluog; pob peth sydd bossibl gyda Duw, gan hyny y mae yn beth ofnadwy bod yn elynion iddo; Heb. x. 31. Psal. xc. 11. Ier. x. 10. 2 Thes. 1. 9. Ac y mae yn gysur 1. Mae efe yn Dduw tragy-mawr i'r duwiolion fod eu Duw, wyddol, heb na dechreu na diw- eu Tad, eu Priod, eu Cyfaill, edd; a chan ei fod felly ni a a'u Gwaredwr felly, Eph. i 19. ddylem ymddiried ynddo, ei Rhuf. xiv. 4. ddewis, a'i garu yn fwy na holl 6. Mae efe yn Dduw perffaith bethau amser, Esa. xxvi. 4. Psal. sanctaidd ; nid sanctaidd neb fel cii. 26, 27. 2 Cor. iv. 18. yr Arglwydd. Gan ei fod felly, 2. Mae yn Dduw anghyfnew-y mae efe yn casâu pob pechod â idiol; ac am ei fod felly, ni a chasineb perffaith. Ninnau a ddyddylem ystyried ei fod ef yn cas- lem gasâu pob pechod, ac ymesâu pechod yn awr fel pan y bodd- tyn am fod yn berffaith sanctaidd, odd efe y byd, y llosgodd y din- a defnyddio gwaed Crist, yr hwn asoedd, y cospodd ei bobl yn yr sydd yn glanhan oddiwrth bob anialwch am eu troseddau yn ei pechod, Mat. v. 48. Hab. i. 13. erbyn, Iago i. 17. Iob xxiii. 13. 1 Pedr 1. 15, 16. Phil. iii, 12–14. 1 Sam. xv. 29. Psal. v. 4, 5. Hef- Heb. x. 22. yd, y mae yn caru ei bobl, fel pan yr holltodd efe y mor, y rhoddodd iddynt y Manna, y dwfr o'r graig, y gwnaeth efe i'r haul sef. | 7. Y mae ef yn berffaith gyfiawn; cyfiawn ydyw yn ei holl ffyrdd, Esa. ix. 29. Dat. 16. 5. Psal. xxxvi. 6. a xcvii. 1, 2. Dat. xv. 3. A chan ei fod felly, efe a gospa bechod yn ol ei baeddiant, Rhuf. ii. 5. 6. 2 Thes. i. 6. Nah. 1. 2. 6. Ac onid yw yn beth rhyfedd ei fod yn cyfiawnhau yr annuwiol? Mae hyn yn anfeidrol ryfedd: syndod nefoedd a daear, dynion ac angylion, i barhau i dragywyddoldeb ydyw hyn, ac etto y mae efe yn gwneud hyny, Rhuf. iii. 25, 26. a iv. 5. a ix. 14. 1 Joan i. 9. 8. Y mae efe yn eirwir; Duw gwirionedd, ac heb anwiredd ydyw efe, Rhuf. iii. 4. Num. xxiii. 19. Tit. i. 2. Heb. vi. 18. 1. Ei ryfeddu, Psal. viii. 4. a cxviii. 22. 23. 1 Pedr 1. 10. 12. 2. Ei garu, 1 Ioan iv. 19. Psal. xxxi. 23. 3. Derbyn Crist yn ei holl swyddau Diar. ix. 5. Ioan i. 12. Mon. M. EDWARD. Llythyr a anfonwyd at Mrs.Davies, gwraig weddw, ar farwolaeth ei gwr, Mr. Josiah Davies, Tŷ y Capel, Lewin Street, Llundain. Fy anwyl chwaer,-Yr wyf yn teimlo tuedd ynof i ysgrifenu attoch yn eich tywydd presenol; ac etto, wedi dechreu, nis gwn pa 9. Y mae efe yn dda; da ac beth yn iawn, na pha fodd bydduniawn yw yr Arglwydd: da yw ai goreu ysgrifenu. "O mor dda efe ymhob peth: da yw Duwi yw gair yn ei amser!" Fe roddes bawb. Gan ei fod ef felly, ni a yr Arglwydd Dduw i'r Cyfryngwr ddylem ei garu â'n holl galon," dafod y dysgedig, i fedru mewn Psal. lxxxvi. 5. a cxlv. 9. Mat. xxii. 37. 10. Y mae efe yn raslawn a thrugarog; graslawn a thrugarog yw yr Arglwydd. Ecs. xxxiv. 6. 7. Gan ei fod ef felly, gall yr euog a'r truenus wynebu atto trwy Grist, yr hwn yw y ffordd, a'r gwirionedd, a'r bywyd, Esa. i. 18, Mat. xi. 28. Mae wedi dangos ei drugaredd a'i ras tuag at bechaduriaid, trwy yr efengyl, Tit. iii. 4. 5. 11. Mae efe yn ddoeth; unig ddoeth Dduw ydyw, Iud. 25. Rhuf, xi. 33. Ei ddoethineb anfeidrol ef a eglurwyd, 1. Yn ngwaith y greadigaeth, Psal, civ. 24. cxxxix. 14. 2. Yn ngoruchwyliaeth rhag luniaeth. Iob ix. 4. a xxi. 22. 3. Yn nhrefn iachawdwriaeth, Diar. ix. 1. 1 Cor. i. 24. a ii. 6-9. Oddiwrth waith y greadigaeth, dylem ei gydnabod a'i ogoneddu, Rhuf. i. 20. 21. Oddiwrth oruchwyliaeth rhagluniaeth dylem ym. 'ddiried ynddo, ac ymostwng iddo, gan ddywedyd, gwneler dy ewyll ys, 1 Pedr v. 6. 7. Esa. xx. 4. Oddiwrth drefn iachawdwriaeth dylem ddysgu, pryd lefaru gair wrth y diffygiol;" ac fe all ef roddi i minnau bin yr ysgrifenydd parod, tra byddwyf yn amcanu anfon gair o ddyddanwch at un o ferched cystudd. Wrth yr hanesion a dderbyniais, tebygwn fod eich diwrnod yn debyg i'r un a ddisgrifir gan y Prophwyd Zech. xiv. 7. "Ond bydd un diwrnod, hwnw a adwaenir gan yr Arglwydd; nid dydd ac nid nos; ond bydd goleuni yn yr hwyr." Fe fu arnoch chwi ddiwrnod, nid amser anmhenodol, ond diwrnod; nid â byth yn ddau ddiwrnod; diwrnod a fydd, nid amser annherfynol, ond un diwrnod. Y mae yr Arglwydd yn mesur ac yn pwyso gorthrymderau ei bobl wrth y gronynau. "Wrth fesur, pan el allan, yr ymddadleu âg ef; mae yn attal y gwynt garw ar ddydd y dywreinwynt." Am hyny y llefodd Iob, "O gan bwyso, na phwysid fy ngofid!" At hyn y cyfeiria y Salmydd hefyd, Sal. lxxx. 5. wrth gwyno tywydd yr Eglwys, "Porthaist hwynt á bara dagrau, a diodaist hwynt å dagrau wrth fesur mawr.' Deliwch sylw, fy chwaer, "dagrau " 66 wrth fesur mawr; etto nid heb | dydd i gyd, ac nid nos i gyd; fesur os oeddynt fesur mawr, yr nid yr oen i gyd, nid dail surion oeddynt wedi eu mesur yn ofalus. i gyd; nid pren yw'r cwbl, ac Felly hefyd y mae y Prophwyd nid dyfroedd marra yw'r cwbl; Ier. xxx. 11, yn cysuro Iacob. y ddau ynghyd. Nid Ꭹ demtasEithr, medd Duw, mi a'th iwn yw y cwbl, ond diangfa geryddaf di mewn barn (mewn hefyd. Nid y swmbwl yn y enawd mesur, yn ol y Saesoneg) ac ni'th yn unig yw y cwbl, ond digon i adawaf yn gwbl ddigerydd." ti fy ngras i hefyd. Nid claddu Craffwch hefyd; hwnw a ad- priod hoff a thad tirion yw y cwbl, waenir gan yr Arglwydd." Fe ond ei gladdu gartref, a chael ym. fu arnoch chwi helbulon mawrion ddiddan âg ef, a'i ymgeleddu. yn ddiweddar, na wyddai lliaws Nid ei weled yn marw oedd y mawr o'ch cyfeillion, yn enwedig cwbl; ond ei weled yn marw yn Nghymru, nemawr am dan- mewn heddwch. Nid dattod yr ynt; etto er hyn, fe'u hadwaenir undeb rhyngddo ef â chwi oedd hwy gan yr Arglwydd: nid aeth y cwbl; ond ei undeb â Christ yn awr na munud heibio, yn holl dyfod i'r golwg yn eglurach nag gystudd eich anwyl briod, nas erioed. Nid gwlaw, llifeiriant, a adwaenir hwy oll gan yr Arg- gwyntoedd, yn unig; ond, "ar y lwydd ïe nid aeth un loes iddo graig hon yr adeiladaf fy eglwys, ef nác un ochenaid i chwythau a phyrth uffern nis gorchfygant heibio, heb sulw arnynt gan yr hi.' Nid diwedd y gwr hwnw Arglwydd. Y mae efe yn eu a welwyd yn unig, ond "diwedd hadwaen hwy oll i'r manylrwydd y gwr hwnw yw tangnefedd." mwyaf. Y mae dydd gofid yn Hi a aeth yn hwyr, o ran i haul ddydd a gwbl adwaenir ganddo ei fywyd naturiol fachludo, ond ef; yr achos o hono, a'r dybenion bu goleuni yn yr hwyr. Nid ymsydd iddo, ynghyd a'r ffrwyth a adel a wnaeth eich priod, ond fydd arno; canys, "y mae yn myn'd ymlaen. Trwsiwn ninnau rhoi heddychol ffrwyth cyfiawn- ein lampau, fel y gallom, heb der i'r rhai sydd wedi cynefino bettrus, fod yn barod i fyned i ag ef." "A dyma yr holl ffrwyth, mewn gyda'r priodfab i'r briodas, sef tynu ymaith ei bechod." Y cyn cau y drws. mae efe yn eistedd fel purwr a glanhawr arian Mal. iii. 3. Y mae efe yn bresenol yn holl gystuddiau ei bobl, yn gwneuthur iachawdwriaeth iddynt. Pan elych trwy y dyfroedd myfi a fyddaf gyda thi; a thrwy yr afonydd, fel na lifont trosot: pan rodiech trwy y tân ni'th losgir, ac ni ennyn y fflam arnat. Ond, meddwch chwithau, er hyn i gyd, yr wyf fi heddyw yn weddw; a'm plant bach yn amddifaid! gwir chwaer, ond y mae genych hawl yn awr i addewidion dwyfol nad oedd dim a wnelych â hwy o'r blaen, A gaf fi genych chwi sylwi ar yr ysgrythyrau canlynol, Exod. xxii. 22-24. "Na chystuddiwch un Drachefn, mai nid dydd ac nid weddw, nac ymdifad. Os cysnos oedd hi arnoch. Duw a tuddiwch hwynt mewn un modd, wnaeth amser adfyd, ac amser a gwaeddi o honynt ddim arnaf; gwynfyd; y naill ar gyfer y llall, mi a lwyr wrandawaf eu gwaedd er mwyn na chaại dyn ddim ar ei hwynt. Am digofaint a ennyn, ol ef. Dyma gyd-dymheru cyw-a mi a'ch lladdaf â'r cleddyf; a rain a gofalus iawn. Yn awr, fy bydd eich gwragedd yn weddwon, chwaer brofedigaethus, nia gawn a'ch plant yn amddifaid," Deut. ganu am drugaredd a barn. Nid x. 18. Yr hwn a farna yr ym.: |