66 melusach na mel i'm safn!" A Mor amrywiol ydoedd ymar- | fod yn barod i ddywedyd, “Mor feriadau Dafydd yn ngair Duw ; felus yw dy eiriau i'm genau ! ac mor naturiol y datganai ei hyfrydwch nefolaidd yn ei gyn. wys! Etto yr oedd yr hyfrydwch hwn yn neillduol gyssylltiedig âg hawl ymarferol yn y rhan werthfawr hon; canys nid ydym yn cael fod dynion mewn unrhyw olygiad yn derbyn budd oddiwrth wybodaeth allanol o bethau dwyfol. Ond y mae archwaeth ysbrydol yn brawf sicr o iechyd ysbrydol-pan y mae gair Duw yn llawenydd ac yn hyfrydwch calon," ac yn cael ei "hoffi yn fwy na'n hymborth angenrheidiol." Ni ddichon y dysgrifiad mwyaf cywir o'r archwaeth hwn byth roddi drychfeddwl uniawn o'i sylweddolrwydd. Anmhosibl trwy y ganmoliaeth uwchaf yw gwneuthur melusder mêl yn ddealladwy i'r neb na phrofodd mo hono erioed; profiad yn unig a ddichon ei ddirnad. "O profwch a gwelwch mor dda yw yr Arglwydd;" ac wedi unwaith brofi ei ddaioni dwyfol ef, yr holl lawenydd gwael ag oedd o'r blaen yn felus i'r enaid, a geir yn anfoddol a diflas, ïe yn chwerw. A ofynir i ni, pa beth sydd yn rhoddi y melusder nefolaidd annrhaethol hwn i'r gair? Onid hyn, sef ei fod yn rhoddi amgyffrediad o'r datguddiadau a wneir O mor ofidus yw yr ystyriaeth i ffydd yn yr ystyriaeth o gariad fod tyrfaoedd ac sydd yn gwrany Gwaredwr, ac mewn cymundeb daw, darllen ac yn deall y gair, åg ef yn ei holl ogoniant a'i ras? etto heb erioed brofi ei felusder! I chwi, y rhai ydych yn credu, Fel Barzillai gynt,a yr hwn ni y mae yn urddas." "Megys wyddai ragoriaeth rhwng da a ennaint tywalltedig yw ei enw," drwg-nid oes ganddynt synwyr arogledd ei wybodaeth ef" ysbrydol. Yn llawn o'r byd, neu sydd yn dwyn adfywiad i'r enaid, o'u coeg-dybiau eu hunain-yn y fath na fu dim arall erioed yn ymborthi ar fwyniant hudoliaethalluog i'w weinyddu. A ddichon yol cysuron creadigol yn maethu pechadur argyhoeddedig glywed rhyw lygredd drygionus yn eu mai "felly y carodd Duw y byd, mynwes-neu wedi eu hysu gan fel y rhoddodd efe ei unig-anedig ysbryd ffurfiol-nid oes gan Fab, fel na choller pwy bynag a ddynt un archwaeth am bethau gredo ynddo ef, ond caffael o hono fywyd tragywyddol,"―heb ac 66 a 2 Sam. xix. 35. Duw y maent " yn feirw mewn | Sylwiadau ar y rhan gyntaf o'r pedwerydd gorchymmyn. Mae yr un grym ac awdurdod elion," fel "manna gwael." Ni yn nghyfraith Duw yn bresennol, orphwyswn yn ein mwynâd pre- ag oedd ynddi pan lefarwyd hi sennol o'i felusder, ond ymgeis-Sinai; pan yr oedd taranau a mellt, gan y Goruchaf ei hun ar fynydd iwn yn feunyddiol i gyrhaedd hyfrydwch cynnyddol yn, a a chwmwl tew ar y mynydd, a llais chwant cryfach am y fendith nef- udgorn yn gryf iawn, a'r holl ol. Ac ai ni bydd y profiad hwn fynydd yn crynu yn ddirfawr, a'i yn dystiolaeth ynom ein hunain o fwg yn dyrchafu fel mig ffwrn; darddiad dwyfol y gair. Canys a hyn oll yn arwyddion ardderchpa resymau a allent byth ein og o fawredd anamgyffredadwy y perswadio fod mêl yn chwerw, Deddf-Roddwr,-llef yr hwn y pan y byddom yn profi ei felus- pryd hwnw a ysgydwodd y ddaear, der ? Neu pwy a allai ein har. -ac mor ofnadwy oedd y golwg, gyhoeddi mai gair dyn, neu mai fel y dywedodd y dyn duwiolaf twyll a hoced ydyw gair Duw, ar y ddaear, " Yr ydwyf yn ofni pan yr ydym wedi teimlo ei ddy. ac yn crynu!" Mae hefyd yr un lanwad bendithiol ar ein heneid. grym ac awdurdod yn y naill iau ein hunain, yn annhraethol orchymmyn a'r llall o'r Gyfraith bell tu hwnt i allu dyn ei weith. redu, fel gwreiddyn tangnefedd, sancteiddrwydd, llawenydd, cynnaliaeth, a gorphwysder. Ac yn ddiweddaf, nodwn yr agwedd fwynâol hon fel hîn-ddangosydd (barometer) ysprydol, fel gwaedgur (pulse) yr enaid, yn nodi gyd a'r cywirdeb mwyaf ein cynnydd neu ein lleiâd yn y bywyd dwyf ol. Yn ol ein cynnydd mewn iechyd ysbrydol, yr ychwanega felusder y gair i'n genau, tra y " hon. "Yr ARGLWYDD," y Duw Hollalluog, anfeidrol sanctaidd a chyfiawn, "a lefarodd yr holl eiriau hyn," yr holl ddeddf, bob sill o honi. Ac fel y dywedodd yr Arglwydd, gynt, wrth y tadau, felly y mae efe yn dywedyd yn awr wrthym ninnau. Fel y dywedodd efe ar fynydd Sinai, fel hyny y mae efe yn dywedyd, o hyd, er pan greodd efe y nefoedd a'r ddaear, angylion a dynion; ac fel hyny y dywed efe hefyd hyd ddiwedd amser, ac i dragy-¡ raid iddynt pe amgen, nid ydwyddoldeb ;-crynöad o'r hyn ydyw," Ti a geri yr Arglwydd dy Dduw a'th holl galon, ac a'th holl enaid, ac a'th holl feddwl,-a'th gymmydog fel ti dy hun." Ni ddiddymir, ni newidir, ac ni leihêir grym ac awdurdod dwyfol y gyfraith hon, BYTH. ynt (meddaf) ddim yn ddieuog yn ngwyneb y gorchymmyn hwn; nid ydynt ddim yn cofio y dydd Sabboth, mewn modd dyladwy, fel ag i'w sancteiddio ef, mewn gwir ufudd-dod yn tarddu oddiar gariad at y Deddf-Roddwr ; yn gymmaint a'u bod felly yn eu hanOnd, yr hyn yr oeddwn yn bwr- nghymmwyso eu hunain, (i raddau iadu sylwi yn fwyaf neillduol mwy neu lai) eu meddyliau, a’u arno, (yn bresennol) ydyw y rhan cyrph, at ddyledswyddau sanctgyntaf o'r pedwerydd gorchym-aidd dydd yr Arglwydd. Ac megis myn "COFIA Y DYDD SABBOTH." mai ein dyledswydd yw bod yn Mae y rhan yma o'r Deng-air ffyddlawn a diwyd efo gorchwylDeddf, fel yr holl orchymmynion ion y chwe diwrnod, felly nyni a ereill mewn grym, nid yn unig ar ddylem, hefyd, ofalu yn fanwl y seithfed dydd, neu y Sabboth, am eu trefnu oll fel ag na byddo ond hefyd, bob dydd fel eu gilydd. un achlysur i brofedigaeth neu Nid yn unig" Cadw yn sanctaidd | demtasiwn i ni i siarad na meddwl y dydd Sabboth," a orchymmyn- am danynt ar y Sabboth.-Nid ir; ond hefyd, "COFIA y dydd yw y rhai hyny ychwaith ddim Sabboth, i'w sancteiddio ef yn cofio y dydd Sabboth, mewn hyny yw," Cofia" ef o hyd, bob modd dyladwy, a'r sydd, oddiar dydd arall o'r wythnos. Megis awydd gormodol am bethau y ag y mae y gwahardd-air NA, (yr byd hwn, yn gweithio mor a'nghwn a draddodir gynnifer o hymmedrol o galed, nes y bydd. weithiau yn y Gyfraith) mewn ont erbyn nos Sadwrn wedi grym anorfodadwy bob amser, diffygio gan ludded, a thrwy ddydd a nos yn wastad felly hef hyny eu llwyr a'nghymmwyso eu yd y mae y gorchymmyn-air hunain at waith sanctaidd dydd COFLA," yn y pedwerydd gorch yr Arglwydd. Canys dylem fod ymmyn, mewn grym bob amser yr mor effro, mor ddiwyd, ac mor un modd.-Ni ddichon dyn ddim fywiog, enaid a chorph, ar ddydd cadw yn sanctaidd y dydd Sabboth, yr Arglwydd, gyda gwaith ysyn ol gwir ystyr ac yspryd y gor- prydol a sanctaidd, ag y dichon i chymmyn, heb iddo ei gofio ef neb fod, un rhyw amser, gyd âg bob dydd arall.-Dylem gofio y un rhyw orehwyl neu waith pa dydd Sabboth wrth fyned at ein bynag-Hefyd, ni ddichon fod gorchwylion y chwe diwrnod er- dyn yn cofio y dydd Sabboth yn eill, a phan y byddom wrth ein ol gwir ystyr yr ymadrodd heb ei gorchwylion, bob dydd: ïe, ei fod yn byw mewn ymarferiad gofio, hefyd, fel ag i'w sancteidd- cysson o ddyledswyddau crefydd io ef. Dylem fod yn ddiwyd a bob dyddiau ereill,--heb ei fod diddiogi efo gorchwylion y chwe' yn gwir addoli Duw, yn y dirgel, diwrnod, i'r dyben o gadw yn yn ei deulu, ac yn gyhoeddus yn sanctaidd y dydd Sabboth. Nid nghyd-gynnulliad y saint, bob yw y rhai sydd yn esgeuluso eu cyfleusdra a'r a gaffo. Canys, pa galwedigaethau, ar ddydd Llun, barodrwydd, pa addasrwydd, a neu ryw ddydd arall, fel ag i fod ddichon fod mewn dyn i sanetyn achos iddynt weithio yn hwyr-eiddio y dydd Sabboth, tra y ach ar nos Sadwrn, nag a fyddai byddo yn treulio dyddiau ereill 66 Ond, i'r rhai sydd a'u hewyllys yn nghyfraith yr Arglwydd, ac yn myfyrio ynddi hi ddydd a nos,i'r rhai sydd a'u cymdeithas gyd a'r Tad, a chyda ei Fab ef Iesu Grist, ac sydd a'u serch ar bethau sydd uchod,-i'r rhai hyny y mae y Sabboth, ac y mae COFIO y Sabboth, hefyd, yn wir yn hyfrydwch, a Sanct yr Arglwydd yn ogoneddus! A'r rhai hyny, yn unig, sydd yn iawn gofio y dydd Sabboth, i'w sancteiddio ef-A gwyn eu byd hwy! ei fywyd mewn anghof o Dduw | cyffredin na dywedyd, pan na ac esgeulusdra o foddion gras! byddo dyn yn ymddwyn gyda gweddeidd-dra teilwng tu ag at ei uchafiaid, nad ydyw y cyfryw yn ei ddeall ei hun. Ond paham nad ellir dywedyd hyn gyd a'r un cywirdeb am y sawl sydd yn ymddwyn mewn modd annheilwng tu ag at eu hisafiaid? Nid ydyw yr ymadrodd, yr wyf yn gwybod, yn cael ei gymhwyso felly mor fynych; ond nis gallaf weled un rheswm paham na byddai pan y mae y naill mor gyffredin, ac yn engraifft mor amlwg o hunan-ddyeithrwch ar llall. Ië, o'r ddau efallai fod dynion yn gyffredin yn fwy tueddol i fod yn ddiffygiol yn eu dyledswydd a'u hymddygiad tu ag at y rhai sydd islaw iddynt, III. Yn mhellach, mae hunan- na thu ag at y rhai sydd uwchadnabyddiaeth yn cynwys ystyr-law iddynt. A'r rheswm sydd iaeth deilwng o'r amrywiol berthynasau yr ydym yn sefyll yn ddynt i'n cydgreaduriaid; a'r rhwymedigaethau sydd yn tarddu oddiwrthynt. TRAETHAWD MASON AR HUNAN-ADNABYDDIAETH. PEN. III. (Parhad tu dal. 177.) Ac yn ymddangos am hyny ydyw, fod arnynt ofn anfoddloni eu huchafiaid, a'r canlyniadau niweidiol a allai ddeilliaw o hyny, a all fod yn attalfa arnynt, ac yn Os ydym yn adnabod ein hun- anogaeth iddynt i dalu y parch ain, ni a gofiwn yr hynawsedd a'r teilwng a ddysgwilir oddi wrthcariad, sy yn deilwng oddiwrthym ynt. Ond nid oes y fath enfa i'n hisafiaid-y cyfeillgarwch a'r i'w hattal rhag sarhau eu dyledmwyneidd-dra a ddylem ddang- swyddau tu ag at eu hisafiaid os i'n cydradd-y parch a'r an- (oddi wrth ŵg y rhai nid oes rhydedd sydd ddyledus oddi ganddynt ond ychydig i'w ofni) wrthym i'n huchafiaid- y cyw-maent yn fwy parod o dan brof. irdeb a'r ewyllys da, sydd ddy-edigaethau neillduol i'w trin ledus arnom i bawb. mewn modd anweddaidd. fel y gwna doethineb a hunanadnabyddiaeth gyfarwyddo dyn i fod yn neillduol ofalus, rhag iddo esgeuluso y dyledswyddau hyny y rhai y mae fwyaf tueddol i'w hangofio; felly, am y dyledswyddau sydd arno i'r rhai sydd islaw iddo, y rhai y mae mewn mwyaf o berygl o droseddu ynddynt, fe ddylai gymhell yn fwy pwysig arno ei bun rwymedig aethau anhebgorol crefydd a chydwy bod. Ac os na wna, ond goddef iddo ei hun trwy ormes nwydau aflywodraethus gael ei Mae y dyledswyddau neillduol sydd yn ofynol oddiwrth y perthynasau hyn yn rhŷ luosog i'w henwi yma. Mae yn ddigon dywedyd, os na bydd dyn yn iawn ystyried yr amrywiol berthynasau yn mha rai mae yn sefyll i ereill yn y byd, ac os na bydd yn gofalu am ymddwyn yn hardd a gweddaidd ynddynt, gellir yn gyfiawn ei gyhuddo o hunanddyeithrwch. Mae hyn mor amlwg ynddo ei hun, ac fe'i haddefir mor fynych, fel nad oes dim yn fwy dafu i dreisio a gorthrymu y | fod Crist yn werthfawr genych, y rhai mae y Creawdwr gwedi eu Gair yn felus, pechod yn chwerw, rhoddi yn ei allu, mae yn sicr y byd yn anialwch, ac angeu yn nad ydyw yn ei adnabod ei hun; groesawus. Bydded i ewyllys nid ydyw yn gydnabyddus a'i Crist fod eich ewyllys chwithau, wendid ei hun; mae yn anhysbys dianrhydedd Crist eich trallod o ddyledswyddau ei berthynas; chwithau, llwyddiant Crist eich a pha beth bynag a all efe fe- llawenydd chwithan, dydd Crist ddwl o hono ei hun, nid ydyw eich hyfrydwch chwithau, croes yn meddu ar wir ysbryd llywodr- Crist eich gogoniant chwithau, aethol, oblegid ni fedd y gel-dioddefiadau Crist eich myfyrdod fyddyd o hunan-lywodraethiad. chwithau, clwyfau Crist eich Canys nis gall yr hwn sydd yn noddfa chwithau, gwaed Crist analluog i'w lywodraethu ei hun, eich balm chwithau, cyfiawnder fod yn gymwys i lywodraethu Crist eich gwisg chwithau, a ereill. phresennoldeb Crist eich nefoedd chwithau. Ac wrth rodio yma, bydded i eich calonau losgi ynoch, o Gariad at Crist—cariad i feddwl am Grist, cariad i ddar Os ydym am adnabod ein hunain, rhaid i ni ystyried ein hunain fel creaduriaid, fel cristionogion, ac fel dynion; a chofio ein rhwymedigaeth yr ydym dan-llen am Grist, cariad i ymddiynt fel y cyfryw, i Dduw, i Grist, ddan am Grist, cariad i ymddiac i'n cyd-ddynion; yn yr am-ddan â Christ. W. WILLIAMS. rywiol berthynasau yr ydym yn sefyll iddynt; mewn trefn i gynal gweddeidd-dra, ac i lenwi dyledswyddau, y perthynas au hyny. BUCHEDD GREFYDDOL. Treffynnon. 00 BYR-DDYWEDIADAU. Os na bydd Crist yn "oll yn oll" i ni, ni byddwn ni ddim oll i Grist. Mae gweithredoedd yr annuwiol mor ffiaidd ag y gallai yr haul gywilyddio eu gweled, er hyny y mae efe yn meddwl nad yw Duw i'w ddwyn ef i gywilydd o'u yn sylwi arnynt gymmaint ag plegid. Dylem bob amser ysgogi yn ngwaith Duw, ond ni ddylem un graig yn ddiymmod; ac fel y tân amser ysgogi oddiwrtho: fel y yn gweithredu yn fywiog. Nid oes genym yma ddinas barhaus, nac amser maith i fod ar y ddaear; am hyny yn wastad byddwn yn barod i gyfodi ac ymadael. A phe byddem yn wir ymdeithwyr tu a'r Sion uchod, rhaid fod genym Grist yn ein calonau, y nefoedd yn ein golwg, a'r byd dan ein traed. Rhaid i ni gymmeryd Ysbryd Duw yn arweinydd, Gair Duw yn rheol, Yr hwn a ymhyfryda yn nghyfgogoniant Duw yn ddiben, Ofn raith yr Arglwydd, sydd raid Duw yn darian, pobl Dduw yn iddo yn gyntaf ynhyfrydu yn yr gyfeillion, mawl Duw yn ddi- Arglwydd; a'r hwn sydd yn fyrwch, ac addewidion Duw yn ymhyfrydu yn yr Arglwydd, nis ddiddanwch. Rhaid i ni wneuth-gall lai nag ymhyfrydu yn ei ur crefydd ein gorchwyl, gweddi gyfraith ef. ein pleser, sancteiddrwydd ein lwybr, a'r nefoedd ein cartref. Oh, ymdeithwyr Sion! dangoswch ragor rhyngoch a'r rhai sydd yn cartrefu ar y ddaear. Bydded Fel y mae'r Arglwydd yn wir Dduw, felly y mae efe hefyd yn Dduw y gwirionedd. Ac megis mai yr hyn a lefarodd Duw a ddylai fod sail a rheol ein ffydd, |