Rettuleris pannum. Refer et sine vivat ineptus!
Res gerere et captos ostendere civibus hostis,
Attingit solium Iovis et caelestia temptat:
Principibus placuisse viris non ultima laus est.
Non cuivis homini contingit adire Corinthum.
Sedit qui timuit, ne non succederet: 'Esto.
Quid, qui pervenit, fecitne viriliter?' Atqui
Hic est aut nusquam quod quaerimus. Hic onus horret,
Ut parvis animis et parvo corpore maius,
Hic subit et perfert. Aut virtus nomen inane est,
Aut decus et pretium recte petit experiens vir. —
Coram rege sua de paupertate tacentes
Plus poscente ferent. Distat, sumasne pudenter
An rapias; atqui rerum caput hoc erat, hic fons.
'Indotata mihi soror est, paupercula mater
Et fundus nec vendibilis nec pascere firmus'
Qui dicit, clamat 'victum date!'; succinit alter
'Et mihi!'; dividuo findetur munere quadra.
Sed tacitus pasci si posset corvus, haberet
Plus dapis et rixae multo minus invidiaeque.
Brundisium comes aut Surrentum ductus amoenum,
Qui queritur salebras et acerbum frigus et imbris
Aut cistam effractam et subducta viatica plorat,
Nota refert meretricis acumina, saepe catellam,
Saepe periscelidem raptam sibi flentis, uti mox
Nulla fides damnis verisque doloribus adsit.
Nec semel inrisus triviis adtollere curat
Fracto crure planum, licet illi plurima manet
Lacrima, per sanctum iuratus dicat Osirim:
'Credite, non ludo; crudeles, tollite claudum.'
'Quaere peregrinum' vicinia rauca reclamat.
Si bene te novi, metues, liberrime Lolli,
Scurrantis speciem praebere, professus amicum.
Ut matrona meretrici dispar erit atque
Discolor, infido scurrae distabit amicus.
XVII v. 37 sq. esto. — viriliter?'] AK: esto. — viriliter? | 43 sua] (v) Bentl.: suo | 49 'et mihi
Est huic diversum vitio vitium prope maius,
Asperitas agrestis et inconcinna gravisque,
Quae se commendat tonsa cute, dentibus atris,
Dum vult libertas dici mera veraque virtus.
Virtus est medium vitiorum et utrimque reductum.
Alter in obsequium plus aequo pronus et imi
Derisor lecti sic nutum divitis horret,
Sic iterat voces et verba cadentia tollit,
Ut puerum saevo credas dictata magistro
Reddere vel partis mimum tractare secundas;
Alter rixatur de lana saepe caprina,
Propugnat nugis armatus scilicet: 'Ut non
Sit mihi prima fides? et 'Vere quod placet, ut non
Acriter elatrem? pretium aetas altera sordet.'
Ambigitur quid enim? Castor sciat an Docilis plus,
Brundisium Minuci melius via ducat an Appi.
Quem damnosa Venus, quem praeceps alea nudat,
Gloria quem supra viris et vestit et ungit,
Quem tenet argenti sitis importuna famesque,
Quem paupertatis pudor et fuga, dives amicus,
Saepe decem vitiis instructior, odit et horret
Aut, si non odit, regit ac veluti pia mater
Plus quam se sapere et virtutibus esse priorem
Volt et ait prope vera: 'meae contendere noli
Stultitiam patiuntur opes; tibi parvola res est:
Arta decet sanum comitem toga; desine mecum
Certare'. Eutrapelus, cuicumque nocere volebat,
Vestimenta dabat pretiosa; beatus enim iam
Cum pulchris tunicis sumet nova consilia et spes,
Dormiet in lucem, scorto postponet honestum
Officium, nummos alienos pascet, ad imum
Thraex erit aut holitoris aget mercede caballum.
Arcanum neque tu scrutaberis illius umquam,
Conmissumque teges et vino tortus et ira.
Nec tua laudabis studia aut aliena reprendes,
Nec, cum venari volet ille, poemata panges.
Gratia sic fratrum geminorum, Amphionis atque
XVIII v. 15 rixatur] v: rixatus Ba et alter B rixator Muretus 16 armatus: 'scilicet ut al. 17 fides et vere al. | 19 Dolicis (v) Dolichos (v) 31 sqq. certare. Eutrapelus-caballum.' AK | 37 illius] (v) Bentl.: ullius
Zethi, dissiluit, donec suspecta severo
Conticuit lyra. Fraternis cessisse putatur
Moribus Amphion: tu cede potentis amici
45 Lenibus imperiis quotiensque educet in agros
Aetoliis onerata plagis iumenta canisque,
Surge et inhumanae senium depone Camenae,
Cenes ut pariter pulmenta laboribus empta:
Romanis sollemne viris opus, utile famae
Vitaeque et membris, praesertim cum valeas et
Vel cursu superare canem vel viribus aprum
Possis. Adde virilia quod speciosius arma
Non est qui tractet; scis, quo clamore coronae
Proelia sustineas campestria; denique saevam
Militiam puer et Cantabrica bella tulisti
Sub duce, qui templis Parthorum signa refigit
Nunc et, siquid abest, Italis adiudicat armis.
Ac ne te retrahas et inexcusabilis absis,
Quamvis nil extra numerum fecisse modumque
Curas, interdum nugaris rure paterno:
Partitur lintris exercitus, Actia pugna
Te duce per pueros hostili more refertur,
Adversarius est frater, lacus Hadria, donec
Alterutrum velox Victoria fronde coronet.
Consentire suis studiis qui crediderit te,
Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum.
Protinus ut moneam siquid monitoris eges tu -,
Quid de quoque viro et cui dicas, saepe videto.
Percontatorem fugito; nam garrulus idem est,
Nec retinent patulae conmissa fideliter aures
Et semel emissum volat inrevocabile verbum.
Non ancilla tuum iecur ulceret ulla puerve
Intra marmoreum venerandi limen amici,
Ne dominus pueri pulchri caraeve puellae
Munere te parvo beet aut incommodus angat.
Qualem commendes, etiam atque etiam adspice, ne mox
Incutiant aliena tibi peccata pudorem.
Fallimur et quondam non dignum tradimus: ergo
Quem sua culpa premet deceptus omitte tueri,
Ut penitus notum, si temptent crimina, serves
XVIII v. 46 Aeoliis (v) Vlitius ad Gratt. Cyneg. v. 35 | 67 (si quid
Tuterisque tuo fidentem praesidio; qui
Dente Theonino cum circumroditur, ecquid
Ad te post paullo ventura pericula sentis?
Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet,
Et neglecta solent incendia sumere viris.
Dulcis inexpertis cultura potentis amici,
Expertus metuit.
Tu, dum tua navis in alto est,
Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura.
Oderunt hilarem tristes tristemque iocosi,
Sedatum celeres, agilem navumque remissi;
Potores bibuli media de nocte Falerni
Oderunt porrecta negantem pocula, quamvis
Nocturnos iures te formidare tepores.
Deme supercilio nubem! plerumque modestus
Occupat obscuri speciem, taciturnus acerbi.
Inter cuncta leges et percontabere doctos,
Qua ratione queas traducere leniter aevum,
Num te semper inops agitet vexetque cupido,
Num pavor et rerum mediocriter utilium spes,
Virtutem doctrina paret naturane donet,
Quid minuat curas, quid te tibi reddat amicum,
Quid pure tranquillet, honos an dulce lucellum
An secretum iter et fallentis semita vitae.
Me quotiens reficit gelidus Digentia rivus,
Quem Mandela bibit, rugosus frigore pagus,
Quid sentire putas? quid credis, amice, precari?
'Sit mihi, quod nunc est, etiam minus, et mihi vivam
Quod superest aevi, siquid superesse volunt di,
Sit bona librorum et provisae frugis in annum
Copia neu fluitem dubiae spe pendulus horae.'
Sed satis est orare lovem, qui ponit et aufert,
Det vitam, det opes; aequum mi animum ipse parabo.
Prisco si credis, Maecenas docte, Cratino,
Nulla placere diu nec vivere carmina possunt,
XVIII v. 87 metuet | 91 ] exstat in (v): om. v; ne interpolatoris liberalitati debeatur veretur Bentl.; [] Orell.3 OK AK al. cf. V ind. lect. Ber. aest. a. 1886 p. 12 sqq. | 91 sq. [bibuli-oderunt] Pottierius, Meinekius HM, at cf. Vl. l. 102 aut Keckius ac Schuetzius 107 et] ut 111 quae donat
Quae scribuntur aquae potoribus. Ut male sanos
Adscripsit Liber Satyris Faunisque poetas,
Vina fere dulces oluerunt mane Camenae;
Laudibus arguitur vini vinosus Homerus;
Ennius ipse pater numquam nisi potus ad arma
Prosiluit dicenda. Forum putealque Libonis
Mandabo siccis, adimam cantare severis;'
Hoc simul edixi, non cessavere poetae
Nocturno certare mero, putere diurno.
Quid? siquis voltu torvo ferus et pede nudo
Exiguaeque togae simulet textore Catonem,
Virtutemne repraesentet moresque Catonis?
15 Rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua,
Dum studet urbanus tenditque disertus haberi.
Decipit exemplar vitiis imitabile; quodsi
Pallerem casu, biberent exsangue cuminum.
O imitatores, servum pecus, ut mihi saepe
Bilem, saepe iocum vestri movere tumultus!
Libera per vacuum posui vestigia princeps,
Non aliena meo pressi pede. Qui sibi fidet,
Dux reget examen. Parios ego primus iambos
Ostendi Latio, numeros animosque secutus
Archilochi, non res et agentia verba Lycamben.
Ac ne me foliis ideo brevioribus ornes,
Quod timui mutare modos et carminis artem,
Temperat Archilochi musam pede mascula Sappho,
Temperat Alcaeus, sed rebus et ordine dispar,
Nec socerum quaerit, quem versibus oblinat atris,
Nec sponsae laqueum famoso carmine nectit.
Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinus
Volgavi fidicen. Iuvat inmemorata ferentem
Ingenuis oculisque legi manibusque teneri.
Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector
Laudet ametque domi, premat extra limen iniquus:
Non ego ventosae plebis suffragia venor
Impensis cenarum et tritae munere vestis,
Non ego, nobilium scriptorum auditor et ultor,
Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor;
Hinc illae lacrimae. 'Spissis indigna theatris,
Scripta pudet recitare et nugis addere pondus'
XIX v. 3 sq.,ut-poetas. al. | 10 edixit | 22 fidit (v) | 23 regit (v)
|