Nec repetita fequi curet Proferpina matrem )
Da facilem curfum, atque audacibus annue coeptis; 40
Ignarofque viæ mecum miferatus agreftes,
Ingredere, & votis jam nunc affuefce vocari.
Vere novo, gelidus canis cùm montibus humor
Liquitur, & zephyro putris fe gleba refolvit,
Depreffo incipiat jam tum mihi taurus aratro
Ingemere, & fulco attritus fplendefcere vomer.
Illa feges demum votis refpondet avari
Agricolæ, bis quæ folem, bis frigora fenfit :
Illius immenfæ ruperunt horrea meffes.
At priùs ignotum ferro quàm fcindimus æquor,
Ventos & varium cœli prædiscere morem
Cura fit, ac patrios cultufque habitufque locorum ;
Et quid quæque ferat regio, & quid quæque recufet,
Hic fegetes, illic veniunt feliciùs uvæ :
Arborei fœtus alibi, atque injuffa virefcunt
Gramina. Nonne vides croceos ut Tmolus odores,
India mittit ebur, molles fua thura Sabæi ?
At Chalibes nudi ferrum, virofaque Pontus
Caftorea, Eliadum palmas Epirus equarum?
Continuò has leges æternaque foedera certis
Impofuit natura locis, quo tempore primùm
Deucalion vacuum lapides jactavit in orbem,
Unde homines nati, durum genus. Ergo age, terræ
Pingue folum primis extemplo à menfibus anni
Fortes invertant tauri, glebafque jacentes
Pulverulenta coquat maturis folibus æftas.
At fi non fuerit tellus fecunda, fub ipfum
Arcturum tenui fat erit fufpendere fulco:
Illic, officiant lætis ne frugibus herbæ ;
Hic, fterilem exiguus ne deferat humor arenam,
Alternis idem tonfas ceffare novales,
Et fegnem patiere fitu durefcere campum :
Aut ibi flava feres mutato fidere farra,
Unde priùs lætum filiquà quaffante legumen,
Aut tenues foetus viciæ, triftifque lupini
75 Suftuleris fragiles calamos, fylvamque fonantem.
Urit enim lini campum feges, urit avenæ,
Urunt lethæo perfufa papavera fomno.
Sed tamen alternis facilis labor : arida tantùm
Ne faturare fimo pingui pudeat fola, neve
80 Effotos cinerem immundum jactare per agros.
Sic quoque mutatis requiefcunt fœtibus arva;
Nec nulla interea eft inaratæ gratia terræ.
Sæpe etiam fteriles incendere profuit agros, Atque levem ftipulam crepitantibus urere flammis : 85 Sive inde occultas vires & pabula terræ
Pinguia concipiunt : five illis omne per ignem Excoquitur vitium, atque exfudat inutilis humor; Seu plures calor ille vias & cæca relaxat Spiramenta, novas veniat quà fuccus in herbas : 90 Seu durat magis, & venas adftringit hiantes; Ne tenues pluviæ rapidive potentia folis
Acrior, aut Boreæ penetrabile frigus adurat.
Multùm adeo raftris glebas qui frangit inertes,
Vimineafque trahit crates, juvat arva: neque illum 95
Flava Ceres alto nequicquam fpectat Olympo:
Et qui, profciffo quæ fufcitat æquore terga,
Rursùs in obliquum verfo perrumpit aratro,
Exercetque frequens tellurem, atque imperat arvis.
Humida folftitia atque hyemes orate serenas,
Agricolæ : hyberno lætiffima pulvere farra,
Lætus ager: nullo tantùm fe Myfia cultu
Jactat, & ipfa fuas mirantur Gargara meffes.
Quid dicam, jacto qui femine cominùs arva Infequitur, cumulofque ruit malè pinguis arena? 105 Deinde fatis fluvium inducit, rivofque fequentes; Et cùm exuftus ager morientibus æftuat herbis,
Ecce fupercilio clivosi tramitis undam
Elicit illa cadens raucum per levia murmur
Saxa ciet, scatebrifque arentia temperat arva.
Quid, qui, ne gravidis procumbat culmus ariftis,
Luxuriem fegetum tenera depafcit in herba,
Cùm primùm fulcos æquant fata ; quique paludis
Colle&um humorem bibulâ deducit arenâ?
Præfertim incertis fi menfibus amnis abundans 115 Exit, & obducto latè tenet omnia limo,
Unde cava tepido fudant humore lacunæ.
Nec tamen,hæc cùm fint hominumque boumque labores Verfando terram experti, nihil improbus anfer,
Stivaque, quæ currus a tergo torqueat imos: 175 Et fufpenfa focis explorat robora fumus. Poffum multa tibi veterum præcepta referre, Ni refugis, tenuefque piget cognofcere curas. Area cum primis ingenti æquanda cylindro, Et vertenda manu, & cretâ folidanda tenaci : 1So Ne fubeant herbæ, neu pulvere victa fatifcat, Tum variæ illudant peftes. Sæpe exiguus mus Sub terris pofuitque domos, atque horrea fecit, Aut oculis capti fodêre cubilia talpæ:
Inventufque cavis bufo, & quæ plurima terræ 185 Monftra ferunt;populatque ingentem farris acervum Curculio, atque inopi metuens formica feneæ.
Contemplator item cùm fe nux plurima fylvis Induet in florem, & ramos curvabit olentes: Si fuperant foetus, pariter frumenta fequentur, 190 Magnaque cum magno veniet tritura calore. At fi luxuriâ foliorum exuberat umbra, Nequicquam pingues paleâ teret area culmos. Semina vidi equidem multos medicare ferentes, Et nitro priùs, & nigrâ perfundere amurcâ, 195 Grandior ut foetus filiquis fallacibus effet,
Et quamvis igni exiguo properata maderent. Vidi lecta diu, & multo fpectata labore, Degenerare tamen, ni vis humana quotannis Maxima quæque manu legeret : fic omnia fatis 200 In pejus ruere, ac retro fublapfa referri.
Non aliter, quàm qui adverfo vix flumine lembum
Remigiis fubigit, fi brachia fortè remifit,
Atque illum in præceps prono rapit alveus amni.
Præterea tam funt Arcturi fidera nobis,
Hædorumque dies fervandi, & lucidus anguis, 205
Quàm quibus in patriam ventosa per æquora vectis
Pontus, & oftriferi fauces tentantur Abydi.
Libra die fomnique pares ubi fecerit horas,
Et medium luci atque umbris jam dividet orbem;
Exercete, viri, tauros, ferite hordea campis,
Ufque fub extremum brumæ intractabilis imbrem.
Nec non & lini fegetem, & cereale papaver
Tempus humo tegere, & jamdudum incumbere aratris,
Dum ficcâ tellure licet, dum nubila pendent.
Vere fabis fatio: tum te quoque, medica, putres 215
Accipiunt fulci, & milio venit annua cura,
Candidus auratis aperit cùm cornibus annum
Taurus, & adverfo cedens Canis occidit aftro.
At fi triticeam in meffem robustaque farra
Exercebis humum, folifque instabis aristis ;
Antè tibi Eoæ Atlantides abfcondantur,
Gnofiaque ardentis decedat ftella Coronæ,
Debita quàm fulcis committas femina, quámque
Invitæ properes anni fpem credere terræ.
Multi ante occafum Maiæ cœpere; fed illos
Exfpectata feges vanis elufit aristis.
Si verò viciamque feres, vilemque fafelum,
|