Billeder på siden
PDF
ePub

d

e

deterso, qui fit argenti colore et aquæ liquore. Idem gut, tis dividi facilis, et lubrico humore confluere. Quod cum venenum esse conveniat, omnia quæ de minio in medici næ usu traduntur temeraria arbitror: præterquam fortassis illito capite ventreve, sanguinem sistendum,3 dum ne quid penetret in viscera, ac vulnus attingat: aliter utendum non equidem censeam.

I

XLII. Hydrargyro argentum inauratur solum nunc prope, cum et in æra simili modo duci debeat. Sed eadem fraus, quæ in omni vitæ parte ingeniosissima est, viliorem excogitavit materiam, ut docuimus."

g

2

h

XLIII. Auri argentique mentionem comitatur lapis, quem coticulam appellant, quondam non solitus * inveniri, nisi in flumine Tmolo, ut auctor est Theophrastus: nunc vero passim quem alii Heraclium, alii Lydium vocant. Sunt autem modici, quaternas uncias longitudinis, binas

k

• Cum et ad æra inauranda sublini hydrargyrum pariter oporteret.

arg. super illito. d. s. p. accenso.-3 Ita ex codd. Harduinus et recentt. Fortasse, quod illitum capiti, ventrive, sanguinem sistit Gronov. et al. vett. Mox, pro penetret, cod. Dalec. prætereat. Vet. Dalec. aut vulnus.

CAP. XLII.

1 Cod. Dalec. et æri sim. mo. induci debeat.-2 Vet. Dalec. docuimus in auri argentique mentione, &c.

CAP. XLIII.

1 Vet. Dalec. conjungitur.—2 Cod. Dalec. quem non solere.

NOTE

tum virum coit. Sic etiam Oribasius
loco cit. et Isidorus Orig. XVI. 18.
d Sudore deterso] Fuligine, quæ
operculo adhæsit.

e Quod cum venenum] Potum vim pernicialem habet: suo enim pondere interna perrodit. Diosc. loc. cit. ubi adversus id venenum remedia prodit.

f Viliorem...ut docuimus] Nempe liquorem ovi candidum, ut docuit panlo superins cap. 32.

8 Quem coticulam] Coticula lapis est, quo fit auri vel argenti experis mentum: Pierre de touche.

h Theophrastus] Libro repl Xiewv, pag. 9.

Nunc vero passim] Et apud Germanos, prope Hildesheimum.

Alii Heraclium] Ut a Lydia Lydium, sic ab Heraclea Lydia Heraclium. Zenobius in Paræmiis, cent. Iv. num. 22. Ηράκλεια λίθος. Ταύτην ἔνιοι μαγνητιν λέγουσι τὴν ἐπισπωμένην. τὸν σίδηρον· ἡ δὲ ἑτέρα, παραπλήσιος ἀργύρῳ κέκληται δὲ οὕτως ἀπὸ Ἡρακλείας Tĥs èv Audią wóλews. Salmasius in Solin. p. 1103. dum Plinium falli ait, fallitur.

* Quaternas uncias] Hoc est, pollices quaternos. Nam nt rem integram quamcumque assem veteres appellarant, sic partes illins, ut assis, unciam nuncuparunt. Sunt autem in asse unciæ duodenæ, totidemque in pede pollices.

3

que latitudinis non excedentes. Quod a Sole' fuit in his, melius quam quod a terra. His coticulis periti,TM cum e vena ut lima rapuerint experimentum, protinus dicunt quantum auri sit in ea, quantum argenti vel æris, scripulari differentia, mirabili ratione, non fallente."

I

XLIV. Argenti duæ differentiæ. Batillis ferreis" candentibus ramento imposito, quod candidum permaneat, probatur. Proxima bonitas rufo, nulla nigro. Sed experimento quoque fraus intervenit: servatis in virorum urina batillis, inficitur ita ramentum obiter dum uritur, candoremque mentitur. Est aliud experimentum politi, et in halitu hominis, si sudet protinus, nubemque discutiat."

2

XLV. (IX.) Laminas duci, et specula fieri non nisi ex optimo posse creditum fuerat. Id quoque jam fraude corrumpitur. Sed natura mira est imagines reddendi, quod repercusso aëre atque in oculos regesto fieri convenit." Eadem vi in speculis usu polita crassitudine, paulumque propulsa dilatatur in immensum magnitudo imaginum.

q

Quæ pars Soli objecta fuit.

I

Cum e vena metallica abreptam aliquam partem coticula ea ceu lima quadam attriverint, ad experimentum capiendum, protinus dicunt quantum auri vel argenti sit in ea vena, vel aris etiam, vix ut scripulo uno aberrent, ratione quidem incredibili, sed tamen non fallenie.

d Sudoremque eum protinus deponat.

e Constat.

3 Ms. cum evenerit in limarca rapuerunt. Lego, cum e vena rutro aut lima rapuerint.' Dalec.-4 Ita codd. Harduini et Dalec. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. scrupulari Gronov. et al. vett.

CAP. XLIV. i Vet. Dalec. servatis enim.-2 Est aliquod Vet. Dalec.
CAP. XLV. 1 Vet. Dalec. protrita crast. pau. perculsa dil, jam dimensa.——

NOTE

1 Quod a Sole] Tà ŏvw #pòs tòv Hλcov, inquit Theophr. loc. cit. ubi hujus experimenti causas affert.

m His coticulis periti] Quos Spectatores et Expectatores dixit antiquitas.'

" Butillis ferreis] Batillum instrumentum ferreum est, quo prunas cineresque tollimus, transferimusque alio: Une pelle à feu.

• Non nisi ex optimo] Argento scilicet, de quo sup. cap. Plautus in Mos

tell. 1. 3. 101. specula ex argento facta indicat: Sc. Cape igitur speculum ...... Linteum cape, atque exterge tibi manus. PHI. Quid ita obsecro? Sc. Ut speculum tenuisti, metuo ne oleant argentum manus: Ne usquam argentum te accepisse suspicetur Philolaches.'

P Eadem vi in speculis] Quæ pariter erant ex argento conflata. Nunc fere fiunt ex optima durissimi ferri temperatura, quæ nostris de l'Acier.

Tantum interest' repercussum illum respuat, an excipiat.' Quin etiam pocula ita figurantur, exsculptis intus crebris ceu speculis, ut vel uno intuente populus totidem imaginum fiat. Excogitantur et monstrifica, ut in templo Smyrnæ dicata. Id evenit figura materiæ Plurimumque

S

refert concava sint et poculi modo, an parma Threcidicæ," media depressa an elata, transversa+ an obliqua, supina an recta, qualitate excipientis figura torquente venientes umbras. Nec enim est aliud illa imago, quam digesta cla

f Ex diversa speculi figura.

2 Vet. Dalec. accipiat.-3 Cod. Dalec. tot speculis ; edd. vett. et Gronov. seu speculis.-4 Threicia modo an med. depr. an el. aversa Vet. Dalec.-5 Idem

NOTE

Paulumque propulsa] Detrita usu, et cavata. Inde est quod in speculis concavis major cominus imago appa

ret.

r Tantum interest] Tantum interest an planum sit speculum, quod repercussum illum aëris respuat; an cavum, quod eundem veluti sinu suo et concavitate excipiat.

• Populus totidem imaginum] Eleganti translatione multitudinem imaginum populum vocat. Ita Seneca Natur. Quæst. 1. 5. Sunt quædam specula ex multis minutisque composita: quibus si unum ostenderis hominem, populus apparet, unaquaque parte faciem suam exprimente. Hæc cum sint conjuncta et simul collocata, nihilominus seducunt imagines suas : et ex uno turbam efficiunt. Ceterum catervam illam non confundunt, sed diremtam in facies singulas distrahunt.' Frustra igitur Pintianus hunc locum solicitat, ut poculum pro populus reponat.

1 Excogitantur et monstrifica] Quæ objecta sibi corpora vultusque sub monstrifica effigie repræsentent. Seneca Natur. Quæst. 1. 5. Neque

enim omnia ad verum specula respondent. Sunt quæ videre extimescas, tanta deformitate corruptam faciem visentium reddunt, servata similitudine in pejus. Sunt quæ cum videris, placere tibi vires tuæ possint; in tantum lacerti crescunt et totius corporis supra humanam magnitudinem habitus augetur. Sunt quæ dextras facies ostendant, sunt quæ sinistras, sunt quæ torqueant vel evertant.'

"An parme Threcidica] Parma Thracum propria, scutum breve,' ut ait Nonius. Glossæ Philoxeni: Parmа, Oракiкdν oλov. Festus: Threces gladiatores, a similitudine parmularum Thraciarum.' Cicero Philip. v. 6 Myrmillo pugnavit in Asia, cum ornasset Threcidicis comitem et famili. arem suum.'

▾ Venientes umbras] Umbras vocant simulacra rerum ipsa a nostris corporibus missa, et profusa in corpus læve et splendidum et densum. Epicuri hæc sententia est de ratione speculorum.

w Quam digesta] Quam exactus corporis densi lævor ac splendor. Sunt

ritas materiæ excipientis umbram. Atque ut omnia de speculis peragantur hoc loco, optima apud majores fuerant Brundisina, stanno 7 et ære mixtis. Prælata sunt argentea. Primus fecit Praxiteles,* Magni Pompeii ætate. Nuper credi cœptum, certiorem imaginem reddi, auro opposito 9 aversis.

a

XLVI. Tinguit et Ægyptus argentum, ut in vasis Anubem suum spectet: pingitque, non cælat argentum.' Transit inde materia et ad triumphales statuas: mirumque, crescit pretium fulgoris excæcati. Id autem fit hoc modo: miscentur argento tertiæ æris 6 Cyprii tenuissimi, quod coronarium vocant, ef sulfuris vivi, quantum argenti. Conflantur ita in fictili circumlito argilla. Modus coquendi, donec se ipsa opercula' aperiant. Nigrescit et ovi indurati luteo, ut tamen aceto et creta deteratur.4 c

Miscentur

Miscuit denario triumvir Antonius ferrum. æra falsæ monetæ. Alii e pondere subtrahunt, cum sit

• Obscurioris, minus clari.

b Fictilia.

Vet. an erecta.-6 Idem Vet. regesta.—7 Cod. Dalec. fuerant et blandissima e stanno.-8 Vet. Dalec. argentea, quæ primus.-9 Ita ex codd. Harduinus et recentt. apposito Gronov. et vulgg..

CAP. XLVI. 1 Voc. argentum deest in cod. Dalec.-2 Ita ex codd. Harduinus et recentt. tertia pars æris Gronov. et vulgg. miscetur, &c. cod. Dalec. -3 Vet. Dalec. ista; in aliis cod. desideratur.-4 Vet. Dalec. sic tamen ut ac. et cr. detergatur.-5 Ita Budæns et al. ap. Dalec. Miscent æra cod. Dalec. Miscetur æri Gronov. et vulgg. Mox, verba falsa moneta glossema videntur

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]
[ocr errors]

g

justum LXXXIV. e libris signari. Igitur ars facta denarios probare, tam jucunda lege plebi, ut Mario Gratidiano vicatim tota statuas dicaverit. Mirumque, in hac artium sola vitia discuntur, et falsi denarii spectatur exemplar, pluribusque veris denariis adulterinus emitur.

XLVII. (X.) Non erat apud antiquos numerus ultra centum millia: itaque et hodie multiplicantur hæc,' ut decies centena millia, aut sæpius dicantur. Fonus hoc fecit, nummusque percussus: et sic quoque æs alienum etiamnum appellatur. Postea Divites cognominati: dummodo notum sit, eum qui primus acceperit hoc cognomen, de

Hotomanno de Re Numm. p. 11.-6 Ita codd. Regg. Brot. 2.3. In Editione principe, aliisque, totas. Vet. Dalec. togatas.-7 Margo edd. Dalec. et Gronov. falsum. CAP. XLVII. 1 Cod. Dalec. itaque hoc est hodie multiplicatum ; Vet. Dalec.

NOTE

e Cum sit justum LXXXIV.] Quot ex auri libra Constantini M. ævo aurei solidi fiebant. Tacite carpit auctor ævi sui morem, minimeque id tum agi significat, quod jus postularet. Ea ætate certe imminutum denariorum pondus, qui tractant ejus ævi numismata, probe norunt. Interim in libras justum fuisse signari dena rios quatuor et LXXX. Celsus quoque admonet, cujus verba retulimus xxI. 109. Theodosii Magni ævo sic detractum e pondere fuisse, ut ex argenti libra sexageni modo denarii conflarentur, ex ipsius constitutione discimus, Cod. Theod. lib. xv. tit. 9. lib. 1. de expensis ludorum.'

in omne facinus manus exercens?' Rem ille nummariam in Prætura constituerat: et erat Ciceroni arcta necessitudine conjunctus. Ita Ascon. Pedianus in Orat. Cicer. in Senatu, p. 39. Adde et Florum 111. 21. p. 148. - Erat Maria gens patricia: itaque cum Marium Gratidianum audis Tri

bunum plebis, ac proinde plebeium, hunc Gratidiani viri plebeii, sed locupletis, et e primoribus, et fœminæ e gente Maria filium fuisse intellige.' Ed. sec.

• Vicatim tota statuas] Hoc est, singuli vici singulas statuas, et quidem integras, posuerunt. Lib. xxxiv. c. 12. omnibus vicis,' dixit.

h Ut decies centena] Concisa magis oratione dicimus decies sestertium, nbi intelliguntur decies centena millia sestertium.

f Mario Gratidiano] Seneca de Ira 111. 18. pag. 393. M. Mario, cui vicatim populus statuas posuerat, cui thure et vino Romanus populus sup. plicabat, L. Sylla perfringi crura, erui oculos, amputari manus jussit: et quasi toties occideret, quoties vulnerabat, paulatim et per singulos artus laceravit. Quis erat hujus imperii minister? quis, nisi Catilina, jam Delph. et Var. Clas. Plinius.

i Et sic quoque æs alienum] Ex quo nummus percuti cœptus, æs alienum cœpit esse et appellari. Antea nec erat, nec vero esse poterat, aut dici, æs alienum.

j Qui primus] Qui primus ejus no. 12 Y

« ForrigeFortsæt »