Billeder på siden
PDF
ePub

2

I

xx. Marmori, et iis quæ candefieri non possunt, ovi candido illinitur: ligno, glutini ratione composita: leucophoron vocant. Quid sit hoc, aut quemadmodum fiat, suo loco docebimus." Es inaurari argento vivo, aut certe hydrargyro, legitimum erat: de quibus, ut dicemus," illorum naturam reddentes, excogitata fraus est. Namque æs cruciatur inprimis, accensumque restinguitur sale, aceto, alumine. Postea exarenatur, an satis recoctum sit, splendore deprehendente: iterumque exhalatur igni, ut possit edomitum, mixtis pumice, alumine, argento vivo, inductas accipere bracteas. Alumen in purgando vim habet, qualem 4 esse diximus plumbo.°

C

XXI. (IV.) Aurum invenitur in nostro orbe: ut omittamus Indicum, a formicis, aut apud Scythas gryphis, erutum. Apud nos tribus modis: fluminum ramentis, ut in Tago Hispaniæ, Pado Italiæ, Hebro Thraciæ, Pactolo Asiæ, Gange Indiæ. Nec ullum absolutius aurum est, ut cursu ipso trituque perpolitum.

г

2

Alio modo puteorum scrobibus effoditur, aut in ruina montium. Quare utraque ratio dicetur. Aurum qui quæ

e Accenditur tunditurque.

d Desquamatur, arenæ tolluntur.

• Tenues auri laminas, quibus æs inauratur.

CAP. XX. 1 Cod. Dalec. candida fieri. Mox, ex ovi Vet. Dalec.-2 Vet. Dalec. chrysophron.-3 Nunc vero cruciatur Vet. Dalec.--4 Ita codd. Regg. et Editio princeps.' Brotier. vim habet talem, qualem al. ante Brotier.

CAP. XXI. 1 Gronov. et al. ante Harduin. atque a formicis aut gryphibus apud Scythas erutum.-2 Ita ex codd. Harduinus et recentt. est, cursu ipso

NOTE

Suo loco docebimus] Lib. xxxv. 17. n Ut dicemus] Cap. 32. et 41. libri hujus.

Sic Plinius iterum loc. cit.

Ut in Tago] Plinius ipse iv. 35. 'Tagus auriferis arenis celebratur.'

• Qualem esse diximus plumbo] Cap. Ovid. de Phaethontis incendio Met. proxime superiore.

PA formicis] Ut dictum est x1. 36. De gryphibus vero aurum effodientibus abripientibusve apud Arimaspos Scythiæ populos, vide Herod. III. 116. p. 207. et IV. 13. p. 229. Pliniumque ipsum VII. 2.

4 Gryphis] Ita Mss, non gryphibus.

11. 251. Quodque suo Tagus amne vehit, fluit ignibus aurum.' Jam desiisse arenæ eæ dicuntur.

• Alio modo puteorum] Putei fossæ sunt, per quas ad cuniculos iter est, meatusque subterraneos, quibus ad metalli venam pervenitur.

runt, ante omnia segullum' tollunt: ita vocatur indicium. Alveus hic est: 3 arenæque lavantur, atque ex eo, quod resedit, conjectura capitur. Invenitur aliquando in summa tellure protinus, rara felicitate: ut nuper in Dalmatia" principatu Neronis, singulis diebus etiam quinquagenas libras fundens. Gummi inventum est in summo cespite, talutatium vocant, si et auro ea tellus subest. Cetero 7 montes Hispaniæ aridi sterilesque, et in quibus aliud gignatur, huic bono coguntur fertiles esse: quod puteis foditur, canalicium vocant, alii canaliense: marmoris glarea> inhærens, non illo modo, quo in Oriente sapphiro atque

V

Gronov. et vulgg. Mox, attrituque cod. Dalec.-3 Ita ex codd. Harduinns et recentt. Alveus ubi id est Gronov. et al. vett.-4 Ita ex codd. Harduinus et recentt. capitur. Invenitur aliquando et in summa, &c. Vet. Dalec. capitur, ut inveniatur, &c. edd. vett. et Gronov. Mox, rara felicitate Chiffl.-5 Gummi inventum est] Ita quidem scripti et editi libri. At, ut opinor, vocula excidit, et legendum, Si gummi inventum est. Gammi illud est ipsa telluris concretæ crusta, metalli nuntia.' Brotier.-6' Talutatium] Ita Mss. Reg. 2. 3. et Voss. In Ms. Reg. 5. alutationem. In recentioribus editionibus, alutatium.' Idem. Et jam inventum, &c. Vet. Dalec. fundens, cum jam inventum in summo cespite. Alutationem vocant Gronov. et vulgg. Mox, si et auro ei tellus Vet. Dalec. quæ auro tellus al. vett.-7 Ita codd. Hardnini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. Ceterum Gronov. et vulgg.-1 Dalec. marmori

NOTE

Segullum] Nos mannam vocamus terram eam quæ subesse seu latere aurum indicat.

" Ut nuper in Dalmatia] Et inde simile veri est olim esse Romam transductum quicquid auri signatum in monetis fuit. Vide Gothofr. in Cod. Theod. lib. x. tit. 13. de metallis, p. 492. Nec minima pars accessit e præda Macedonica, similibusque victoriis. Cassiodorus in Chron. scribit anno ab U. C. DXCVI. M. Æmilio Lepido, C. Popilio Lænate Coss, metalla in Macedonia instituta. Livins lib. xLv. Metalli Macedonici ingens vectigal.' E Dacia similiter persolutum anro argentoque tribn' 'm, quod fodinis abundaret, auctor est Cæsar Bell. Gall. lib. v. etsi nondum in formam provinciæ redacta foret. Adde

[ocr errors]

dona sociorum exterarumque gentium. Adde fodinas Galliarum, e Cemeno monte, e Tarbellis, ex Alpibus in Salassis, de quibus Strabo lib, 111. et iv. et Codex Theod. loc. cit. lege 9. Asturiæ, Gallæciæ, Lusitaniæque, unde commercio primum, mox belli jure, Romanorum armis subactæ, ac tributi nomine, plus vicena millia pondo singulis annis præstitisse mox dicuntur hoc cap.

▾ Talutatium] Subintellige, appel. latum ita, si auro, quod tellus ea occultet, idem telluris genus gummino. sum subest. Vide Notas et Emend. num. 19.

Non illo modo] Nam sapphirus, ut dicetur XXXVII. 39. aureis punctis collucet: Thebaicus lapis XXXVI. 13. aureis guttis interstinctus. Hic are.

Thebaico, aliisque in gemmis scintillat, sed micas amplexum marmoris Vagantur hi venarum canales per latera 10 puteorum, et huc illuc, inde nomine invento:* tellusque ligneis columnis suspenditur. Quod effossum est, tunditur, lavatur, uritur, molitur in farinam, ac pilis cuditur. Vocant argentum, quod exit a fornace: sudorisque, qui e camino jactatur, spurcitia, in omni metallo scoria appellatur. Hæc in auro tunditur, iterumque coquitur. Catini fiunt ex tasconio. Hoc est terra alba similis argillæ. Neque enim alia flatum, ignemque, et ardentem 12 materiam tolerat.

b

Cuniculis per

Tertia ratio opera vicerit Gigantum. magna spatia actis cavantur montes ad lucernarum lu

• Id aurum marmoris arenæ adhæret, non quemadmodum sapphiro atque Thebaico lapidi, sed arenas marmoris amplectitur, quibus sordescit.

aut glareæ.-9 Vet. Dalec. amplectitur.-10 Ita ex codd. Harduinus et recentt. Hi venarum canales per marmor vagantur et latera Gronov. et al. vett.-11' Ita bene cod. Reg. 3.' Brotier. ac pilis cudunt Harduin. 1. 2. 3. et recentt. in farinam. Nam quod ad pilas cudunt, apilascudem vocant: argentum, quod exit a fornacis sudore. Quæ e catino jactatur spurcitia, in omni metallo vocatur scoria. Hæc in auro coquitur iterum et tunditur Gronov. et al. vett. extra fornacis sudorem e camino jactatur. Spurcitia, &c. cod. Dalec. extra fornacis ardore e catino ejicitur Vet. ejusdem. Scoria appellatur Chiffl.-12 Hoc . . . . alia afflatum, &c. Harduin. et recentt. Hæc.... alia afflatum ignemque ac ardentem Gronov. et vulgg. alia flatu igneque exardentem cod. Dalec. alia flatum cod3.

[blocks in formation]

mina. Eadem mensura vigiliarum est:' multisque13 mensibus non cernitur dies. Arrugias id genus vocant: 14 siduntque rimæ subito, et opprimunt operatos: ut jam minus temerarium videatur e profundo maris petere margaritas tanto nocentiores fecimus terras. Relinquuntur itaque fornices crebri montibus sustinendis. Occursant in

h

utroque genere silices. Hos igni et acetof rumpunt. Sæpius vero, quoniam in cuniculis vapor et fumus strangulat, cædunt, fracturis CL. libras fere agentibus: 15 egeruntque humeris noctibus ac diebus, per tenebras proximis tradentes: lucem novissimi cernunt. Si longior videtur silex, latus sequitur fossa, ambitque. 16 Tamen in silice facilior existimatur opera." Est namque terra ex quodam argillæ genere, glareæ mixta (candidam vocant) prope inexpugnabilis. Cuneis eam ferreis aggrediuntur, et iisdem malleis :i nihilque durius putant, nisi quod inter omnia auri fames durissima est. Peracto opere, cervices fornicum ab ulti

b Quamdiu labor is durat, tamdiu nox est.

eId genus cuniculorum, unde aurum effoditur, arrugias vocant.

d Non igni rumpunt, sed cædunt potius: fractaque silicis moles fere sunt librarum CL. pondo.

A latere deinde fossa fit, ambitque fossa silicem, et evitat, quia longior est et cædi difficilis.

Regg. Brot. et Editio princeps.-13 Vet. Dalec. est, ac quietis, multisque.— 14 Arrugias ingentes vocant cod. Dalec. Mox, et o. operarios Gronov. et vulgg.-15 Vet. Dalec. fracturis vibratam inferne terram agentibus; cod. Dalec. fracturis terræ mugientibus: eget. Gronov. et vulgg. fracturis CL, libras ferri terram agentibus: egeruntque, &c.-16 Ita Harduin. 1. 2. 3. et recentt. latus sequitur. Fossam ambit quiete Gronov. et vulgg. latera sequuntur, fossam in ambitu ducentes Vet. Dalec.-17 Ita ex codd. Harduinus et recentt. facilius existimatur opera Gronov. et vulgg. facilius æstimatur opera Vet. Dalec.

NOTE

d Arrugias] Et vox ea Plauto nota, Aululariæ scena postrema: 'Nunquam dabo (aurum), nisi fodiam Noviter arrogiam.'

e Operatos] Hoc est, operantes. Sic Reg. 2. aliique, non operarios, ut editi. Usus ea voce Plinius iterum XXVI. 6.

f Hos igni et aceto] Vide quæ in eam rem diximus XXII. 27.

& Fracturis] Vide Notas et Emend. num. 22.

h Latus sequitur] Vide Notas et Emend. loc. cit.

Et iisdem malleis] Quibus cædunt silices, ut ante dictum est.

1 Cervices fornicum] Terrena fornicum fulcra, sen fulcimenta, summa ipsorum parte, qua fornices proxime attingunt, ac sustinent, ibi cædunt

mo cædunt. Dat signum ruína,18 eamque sólus intelligit in cacumine montis ejus pervigil. Hic voce ictuve evocari jubet 19 operas, pariterque ipse devolat. Mons fractus cadit ab sese longe, fragore 20 qui concipi humana mente non possit, et flatu incredibili. Spectant victores ruinam naturæ. Nec tamen adhuc aurum est: nec sciere esse, cum fodere. Tantaque ad pericula et impendia' satis" fuit causæ, sperare quod cuperent.

22

Alius par labor, ac vel majoris impendii, flumina ad lavandam hanc ruinam jugis montium ducere obiter a centesimo plerumque lapide. Corrugos vocant, a corrivatione, credo: nimirum 23 et hic labor est." Præcepisse" libramentum oportet, ut furat is qua influat: 24° itaque altissi

facilior existimatur alii vett. et cod. Dalec.-18 Ita ex codd. Harduinus et recentt. cædunt, dantque signum ruinæ Gronov. et al. vett.-19 Hic voce ictuve repente operarios revocari jubet Gronov. et al. ante Harduin.-20 Ita ex codd. Harduinus et recentt. cadit a sese longo fragore Gronov. et vulgg.21 Tantaque ad pericula evincenda satis Gronov. et al. ante Harduin.-22 Ita ex codd. Harduinus et recentt, Alius par est labor, vel hoc majoris impendii, f. ad lavandum Gronov. et vulgg. superest labor, ac vel majoris cod. Dalec. 23 Vet. Dalec. nimius.-24 Ita cod. Harduini et Dalec. cum edd. Harduin, 1. 2. 3. et recentt. præcepisse libramento oportet, ut fruaris quando influat Gro

NOTE

ut fulcris deficientibus mons subsidat.

* Hic voce ictuve] In Reg. 2. hic voce neve evocari jubet operas: corrupte. Forte, hic voce nutuve. In editis, operarios, minus probe.

1 Et impendia] Ita nos ex conjec tura in Reg. 2. et Colb. 3. et incen dia: in editis, evincenda.

m Nimirum et hic labor est] Ita Colb. 3. At Reg. 2. ni mille et hic labores. Conjiciebat Pintianus, in mille et hic labores. An potius, næ mille et hic labores?

" Præcepisse] Ante cepisse libramentum aquæ par est, ut rapido cursu feratur, quacumque fluat: eam. que ob causam ex altissimis locis ducitur. De hoc libramento dixi

mus XXXI. 31. Præcipere eo sensu accipi, tralatitium est. Lucretius lib. VI. · Carbonumque gravis vis atque odor insinuatur Quam facile in cerebrum, nisi aquam præcepimus ante.' Hoc est, nisi ante aquam hausimus. Sic et præsumere.' Plinius xxx. 51. Ebrietatem arcet pe. cudum assus pulmo præsumtus.'

• Ut furat is qua influat] In libris editis, ut fruaris quando influat. In Reg. 2. ut fruaris qua influat. In Lugd. Ut fruaris quam fluat. Forte, et fieri rivus qua influat. Sed magis arrisit, ut furat is, nempe corragus, de quo supra quod et similior veri sit ea lectio, et vestigiis Mss. codicum propior. Deinde, qua influat, ut libri omnes conditivi habent: quemadmo

« ForrigeFortsæt »