qui libertino patre genitus, et ipse Appii Cæci scriba, cujus hortatu exceperat eos dies, consultando assidue sagaci ingenio, promulgaveratque,) ut ædilis curulis crearetur cum Q. Anicio Prænestino, qui paucis ante annis hostis 3 fuisset, præteritis C. Poetelio et Domitio, quorum patres consules fuerant. Additum Flavio, ut simul et tribunus plebis esset. Quo facto tanta senatus indignatione exarsit, ut annulos ab eo abjectos fuisse in antiquissimis reperiatur annalibus. Fallit plerosque, quod tum et equestrem ordinem id fecisse arbitrantur. Etenim adjectum hoc quoque, sed et phalera posita,' proptereaque & nomen Equitum adjectum est. Annulos quoque depositos a nobilitate, in Annales relatum est, non a senatu universo. Hoc

6

W

8 v

Brotier. Cn. Fulvium error typogr. est ap. Brotier.-2 Gronov. alioquin.— 3 Vet. Dalec. annis judicatus hostis.-4 Ita Chiffl. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. Petilio edd. vett. et Gronov.-5 Falluntur plerique margo edd. Dalec. et Gro. nov.-6 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. qui tum Gronov. et vulgg.-7 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. Est enim adjectum Gronov. et vulgg. Mox, phaleræ posita cod. Dalec.-8 Ita ex codd. Harduinus et recentt. propter quæ Gro

NOTE

P Appii Cæci] Ejus qui viam suo nomine munivit, et aquam in Urbem duxit: Censura inclytus, et juris doctrina. Livius lib. IX.

a Hostis fuisset] Eo bello, opinor, quo Etruscorum duodecim populi in excidium Romani nominis incitati, anno Urbis condita cccCXLII. a Con. sule Fabio, anno CCCCXLIV. ingenti prælio devicti sunt. Livius lib. 1x.

Quorum patres consules] C. Pœtelius Libo in Fastis Consul legitur, cum Papirio Cursore, anno Urbis ccccxxvIII. Cn. Domitius Calvinus, cam Corn. Cosso Arvino, anno

CCCCXXII.

• Additum Flavio] Ut et Tribunus plebis, et Senator, et Ædilis curulis esset,' inquit Pomponius in Dig. lib. 1. tit. 2. de Orig. Juris, § 7. de jure civili Flaviano.

co luctu annuli ponebantur. Ad nuntium Caudinæ pacis annulos aureos positos' narrat Livius lib. 1x. De funere Augusti Suetonins, cap. 100. 'Alii exequiarum die ponendos aureos annulos, ferreosque sumendos censuerunt.'

Etenim adjectum hoc quoque] Adjectum quidem, inquit, Equitum nomen pariter cum Senatu: sed propter hæc verba id adjectum est, quæ in Annalibus simul leguntur, 'Sed et phalera posita:' quibus verbis insigne Equitum et ordo intelligitur. Secutus plane eos Annales Livins videtur, aut Livium Plinius ipse signare : sic enim ille in fine libri IX. Tantumque Flavii Comitia indignitatis habuerunt, ut plerique nobilium annulos aureos et phaleras deponerent.'

▾ Proptereaque] Sic Colb. 3. recte : Ut annulos ab eo abjectos] In publi- prius mendose, propter quæ.

actum P. Sempronio, P. Sulpicio consulibus.9 Flavius vovit ædem Concordiæ, si populo reconciliasset ordines. Et cum ad id pecunia publica 10 non decerneretur, ex mulctatitia fœeneratoribus condemnatis ædiculam æream fecit in Græcostasi, quæ tunc supra Comitium erat. Inciditque in tabella ærea, eam ædem ducentis quatuor annis " post Capitolinam dedicatam. Ita CCCCXLIX. 12 a condita Urbe gestum est: et primum annulorum vestigium extat: promiscui autem usus alterum secundo Punico bello: ne

nov. et vulgg. propter quas al. ap. Dalec.—9 ' Ita bene cod. Reg. 2. P.Sulpicius Saverrio et P. Sempronius Sophus consules fuere anno Urbis conditæ 450. Male eruditus Harduinus in altera sua editione, P. Sempronio Longo, L. Sulpicio consulibus.' Brotier. Longo deest in Chiffl.-10 Chiffl. publice.11 Ducentis quatuor annis] Capitolina ædes dedicata fuerat ab Horatio Pulvillo iterum consule, anno Urbis condita CCXLVI. Ergo ab Horatio Pulvillo ad P. Sempronium et P. Sulpicium consules interjecti sunt anni ccrv. Male itaque Mss. Reg. Editio princeps, et eruditus Harduinus in altera sna editione, CCCIV. annis. Observa autem Flavium in sua Inscriptione secutum esse calculos Varronianos. Contra vero Plinius sequitur Verrianos calculos, cum mox numerat annum CCCCXLIX.' Brotier. CCC. annis cod. Dalec. factum eam adem CCC. quatuor, &c. Chiffl. centum quatuor, &c. Gronov. et vulgg.— 12'Ita bene codd. Regg. consentientibus et Fastis. In Ed. pr. aliisque, CCCCXLVIII. quas immerito sequitur Harduinus in altera sua editione.' Brotier. Id, &c. annis a con. urb. gest. est. Post primum annul. v. extat pro

NOTE

"Non a senatu] Et ita sane Livius loco proxime allato. Patuit nempe Senatus non Patriciis modo, sed et plebeiis. Livius paulo ante: 'Flavium dixerat Edilem forensis factio, Appii Claudii censura vires nacta, qui Senatum primus libertinorum filiis lectis inquinaverat.'

x P. Sempronio] Anno Urbis conditæ, CCCCXLIX. ut mox dicetur. Vide Notas et Emend. num. 4.

y In Græcostasi] Quid esset Græcostasis, diximus in Notis et Emend. ad lib. VII. num. 177. Loco postea mutatam esse Græcostasim Plinius significat, cum adjicit, quæ tunc erat supra Comitium.'

2 Ducentis quatuor] Vide Notas et Emend. num. 5.

est, post Capitolinam ædem exstructam a Tarquinio Superbo, anno Urbis CCXLIV. dedicatam post triennium a M. Horatio Pulvillo, anno CCXLVII. ipso secundum Consule, P. Valerio Poplicola tertium collega. Dionys. Halic. lib. v. pag. 304. In Fastis: M. HORATIVS. PVLVILLVS EX. LEGE. TEMPLVM. 10VIS. CAPITOLINI. DEDICAVIT. De ade vero Concordiæ pariter Livius loc. cit. 'C. Flavins, Cn. filius, scriba.... civile jus, repositum in penetralibus Pontificum, evulgavit, fastosque circa forum in albo proposuit, ut quando lege agi posset sciretur. Ædem Concordiæ in area Vulcani, summa invidia nobilium, dedicavit,' &c.

b Promiscui autem usus alterum]

Post Capitolinam dedicatam] Hoc Subintellige, vestigium.

14

13

g

d

que enim aliter potuissent 3 trimodia illa annulorum Carthaginem ab Hannibale mitti. Inter Cæpionem quoque et Drusum ex annulo in auctione venali inimicitiæ cœpere: unde origo socialis belli, et exitia rerum. Ne tum quidem omnes senatores habuerunt: utpote cum memoria avorum multi, prætura quoque functi, in ferreo consenuerint, sicut Calpurnium et Manilium, qui legatus Caii Marii fuerat Jugurthino bello, Fenestella tradit: et multi L. Fufidium 15h illum, ad quem Scaurus de vita sua scripsit in Quintiorum vero familia aurum ne fœminas quidem habere mos fuerit: nullosque omnino annulos major pars gentium hominumque, etiam qui sub imperio nostro degunt, hodieque habeat. Non signat Oriens aut Ægyptus etiam nunc, literis contenta solis.

i

miscui usus cod. Dalec.-13 Turneb. potuisset.-14 Ne eum cod. Dalec.14 Ita codd. Regg. Brot. et Ed. pr. in ferro consenuerint_al. ante Brotier. Mox, Manlium Vet. Dalec.-15 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Har. duin. 1. 2. 3. et recentt. ita quoque Cic. in Bruto. Fusidium Gronov. Mox,

NOTE

c Trimodia illa] Duos tantum modios narrat Florus 11. 16. pag. 62. Modii duo annulorum Carthaginem missi, dignitasque equestris taxata mensura.' Tres August. de Civit. Dei 11. 19. De Cannensi autem malo quid dicam.... unde Hannibal tres modios annulorum aureorum Carthaginem misit? quo intelligerent tantam in illo prælio dignitatem cccidisse Romanam, ut facilius eam ca. peret mensura, quam numerus.' Livius lib. XXIII. famam esse veriorem affirmat de unico modio. Utut est, sequitur Equites tum gessisse annulos, aureos scilicet: cum prius id Senatui tantum liceret. Et hunc promiscuum Plinius usum vocat.

d Inter Capionem] Fuit is Q. Servilius Cæpio, bello sociali legatus Rutilii Consulis, anno Urbis DCLXIV. qui circumventus insidiis fuso exercitu cecidit. Epitome Livii 1. LXXI.

'M. Livins Drusus Tribunus pl. Socialis belli auctor creditur, incertum a quo, domi occisus est.' Invidia cædis apud Cæpionem fuit, inquit, Aurel. Victor de Viris Illustr. cap. 66. De utriusque inimicitiis dictum antea XXVIII. 41.

e Socialis belli] Sive Marsici, de quo Livius in Epitome lib. LXXI. LXXII. Et LXXIII, nos quoque superius ad 11. 85.

f Calpurnium] M. Calpurnium Flammam, de quo nos egimus XXII. 6.

& Et Manilium] Sic etiam Mss. Ab Orosio A. Manlium Marii legatum appellari audio.

h L. Fufidium] Sic Mss. Reg. 2. et Chiffl. non Fusidium. Sic pariter inscriptiones variæ apud Gruterum. Cicero quoque in Bruto.

1 In Quintiorum] Quintiorum familia Romæ clara, et Patricia fuit, in qua Cincinnati, Capitolini, Crispini, Fla

. Multis hoc modis, ut cetera omnia, luxuria variavit, gemmas addendo exquisiti fulgoris, censuque opimo digitos onerando, sicut dicemus in gemmarum volumine : mox et effigies varias cælando, ut alibi ars, alibi materia esset in pretio. Alias deinde gemmas violari nefas putavit: ac ne quis signandi causam in annulis esse intelligeret, solidas induit. Quasdam vero neque ab ea parte quæ digito occultatur auro clusit,' aurumque millibus 16 lapillorum vilius fecit. Contra vero multi nullas admittunt gemmas, auroque ipso signant: id Claudii Cæsaris principatu repertum. Nec non et servitia" jam ferrum 17 auro cingunt: alia per sese

m

scribit codd. Regg. Brot. Dalec. et Editio princeps.-16 Vet. Dalec. milibus. NOTE

ris CLVSIT,' hoc est, inclusit. Perenssum enim Narbone hunc nummum fuisse, ut alios plurimos, cogit fabrica confiteri, præter alia argumenta. Sic antea Tarraco in nummis suis scripserat: DIVVS AVGVSTVTTAEI : Hoc est, Divus Augustus Voluit Turritam Tarraconem Armamentarium Esse Imperii.' Plinius mox paulo iterum: 'Sub gemmis venena cludunt,' hoc est, includunt.

Millibus lapillorum] Mss. milibus. Mallem, micis, ut infra cap. 21. * marmorum micas' dicit.

n Nec non et servitia] Necnon etiam, inquit, servi ferreum annuli capitulum cingunt anro, sic ut ferrum vix emineat: addito alii circulo ex auro mere, ei capitulo ferreo decus addunt. Servitia dicta pro servis, ut ministeria pro ministris alibi monuimus. His ferreum modo gestare annulum per leges moresque Romanos licuit, ut supra diximus. Sed in tegendo decorandove ferro miræ ar tes. Petronins in Satyr. pag. 104. 'Habebat in minimo digito sinistræ manus annulum 'grandem subauratum; extremo vero articulo digiti sequentis minorem, ut mihi videbatur,

mero auro decorant: cujus licentiæ origo nomine ipso in Samothrace° id institutum declarat.

Singulis primo P digitis geri mos fuerat, qui sunt minimis proximi: sic in Numæ et Servii Tullii statuis videmus. Postea pollici proximo induere, etiam Deorum simulacris : dein juvit et minimo dare. Galliæ Britanniæque medio dicuntur usæ.18 Hic nunc solus excipitur: ceteri omnes onerantur, atque etiam privatim articuli minoribus aliis.20 Sunt qui tres uni minimo congerant: alii vero et huic unum tantum, quo signantem " signent." Conditus ille, ut res rara, et injuria usus indigna, velut e sacrario promitur: et unum in minimo digito habuisse, pretiosioris in recondito supellectilis ostentatio est. Jam alii' pondera eorum ostentant. Aliis plures quam unum gestare labor est. Alii bracteas infarcire 22 leviore materia, propter casum, tu

S

21

Quo digitum signent qui obsignare consuevit, et a ceteris distinguant, qui pluribus onerantur.

Et quasi sit injuria, quod non ornatui tantum, sed et usui destinalus sit, vilior jam tum habetur.

-17 Cod. Dalec, servi etiam ferrum.-18 Ita bene codd. Regg. Editio princeps, et Cl. Durand.' Brotier. in medio d. usa al. ante Brotier.-19 Cod. Dalec. honorantur.-20 Vet. Dalec. minoribus unulis.-21 Cod. Dalec. sig

NOTE

totum aureum, sed plane ferreis veluti stellis ferruminatum.'

• In Samothrace] Insula, de qua IV. 23. Hinc enim Samothracius annulus appellatus: qui, ut Isidorus ait XIX. 3. aureus ipse, sed ferreo ta men capitulo fuit, qua parte allici a magnete Lucretius vidit eo versu: 'Exultare etiam Samothracia ferrea vidi.'

P Singulis primo] Causam hujusce moris affert Atteius Capito apud Macrob. Saturn. VII. 13. prolixa oratione, quam tu consule. Atteio subscribit Apion Grammaticus in libris Ægyptiacis, ex quibus similia plane recitat Gellius x. 10. pag. 519. Ubi vide quæ habent illi ex Anatomicorum libris de nervo quodam qui e