sextariis duobus sanguisugarum sextarium in vase plumbeo jubent putrescere totidem diebus, mox illini in Sole. Sornatius tantam vim hanc tradit,4 ut nisi oleum ore contineant qui tinguunt, dentes quoque eorum denigrari 5 dicat. Capitis ulceribus muricum vel purpurarum testæ cinis cum melle utiliter illinitur: conchyliorum, vel si non urantur, farina ex aqua: doloribus, castoreum cum peucedano et rosaceo.

b

k

XXIV. Omnium piscium fluviatilium marinorumque adeps liquefactus Sole admixto melle oculorum claritati plurimum confert: item castoreum cum melle. Callionymi fel cicatrices sanat, et carnes oculorum supervacuas consumit. Nulli hocd piscium copiosius, ut existimavit Menander quoque in Comoediis. Idem piscis et uranoscopos vocatur, ab oculo quem in capite habet. Et co

f

e

2

ceps.' Brotier. diebus LX. Gronov. al. vett. Harduin. et recentt.-4 Sornantius t. vim habere tradidit cod. Dalec. Soranus Vet. Dalec. Sornatius t. v. habere tradit Gronov. et al. ante Harduin.-5 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. denigrare Gronov. et vulgg.

CAP. XXIV. 1 Ita Vet. Dalec. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. liquefactus oleo admixto Gronov. et vulgg.-2 Vet. Dalec. ab oculis, quos in superiori ca

NOTE

cellus Empir. c. 7. p. 48. et Plinius Valer. 1. 7. de capillis denigrandis.

Sornatius] Sic Mss. Ignotum Me. dici nomen. Referunt hoc ipsum porro auctores proxime appellati.

k Capitis ulceribus] Marcellus Empiricus, totidem verbis, cap. 4. pag. 40. et Plinius Valer. 1. 5.

a Omnium piscium] Vide Notas et Emend. num. 14.

b Callionymi fel cicatrices] Oculorum videlicet. Vide Galenum de Fac. Simp. Med. x. 2. p. 284. Errant qui discussam a Tobia patris cæcitatem eo felle volunt. Callionymus enim marinus piscis est, et molis exiguæ, nec multarum virium: ille, quo Tobias usus, ingens, fluviatilis, et fere aveрwnopάyos. Silurum potius

esse crediderim, de quo 1x. 17. Vide
Bochartum de Animal. 11. 5. 14. pag.
748. Ad oculorum vitia universe cal-

lionymi fel commendat et Diosc. 11.
96.

c Et carnes ... supervacuas] Carnes
in angulis oculorum excrescentes.
d Nulli hoc] Arist. Hist. Anim. 11.
18. p. 265.

e Menander] In Messenia scilicet,
cujus fabulæ versus buc pertinentes
recitantur ab Eliano Hist. Anim.
XIII. 4.

f Uranoscopos] Oùpavoσkóros, quod oculos in superna corporis parte versus cœlum habeat. Idem VUKTEpis et μерокоiтns appellatus. Describitur eleganter ab Oppiano Halieut. 11. 202. Pingitur a Rondeletio x. 13. p. 305. et ab Hippol. Salviano de Hist.

k

racini fel excitat visum. Et marini scorpionis1 rufi cum oleo vetere aut melle Attico incipientes suffusiones discutit: inungi ter oportet intermissis diebus. Eadem ratio 3 j albugines oculorum tollit. Mullorum cibo aciem oculorum hebetari tradunt. Lepus marinus' ipse quidem venenatus est: sed cinis ejus in palpebris pilos inutiles evulsos cohibet. Et ad hunc usum utilissimi minimi: item pectunculim salsi triti cum cedria: et ranæ, quas diopetas," et calamitas vocant: sanguis earum cum lacryma vitis, si evulso pilo palpebris illinatur. Oculorum tumorem rubo

pite.-3 Eadem curatio Vet. Dalec.-4 Et deest in cod. Dalec.-5 Ita codd. Regg. Brot. et Editio princeps. diphitas, et calamitas Chiffl. diopetes, et calamitas edd. aliæ ante Brotier. cedria: ranarum, q. diopetes .... sanguis cum

NOTE

Aquatil. fol. 197. Massiliensibus, Tapecon.

Ab oculo] 'Evaλλayǹ numeri, hoc est, ab oculorum situ.

h Et coracini] Marcellus Empir. c. 8. p. 69. Corvi marini fel inunctione adhibitum caligines tollit, albugines et cicatrices extenuat,' &c.

Et marini scorpionis] Diosc. II. 14. Τοῦ δὲ θαλασσίου σκορπίου ἡ χολὴ ἁρμός, ει πρὸς τὰς ἐν ὀφθαλμοῖς ὑποχύσεις, καὶ λευκώματα, καὶ ἀμβλυωπίας.

› Eadem ratio] Marcellus Empiricus c. 8. p. 67.

k Mullorum cibo] Diosc. 11. 24. Τρίγλα συνεχῶς ἐσθιομένη ἀμβλυωπίας δοκεῖ κατασκευαστικὴ ὑπάρχειν. Vide infra c. 41.

Lepus marinus] Marcellus Empir. c. 8. p. 70. et Dioscor. 11. 20.

m Item pectunculi] Quod pectuncu. lis Plinius, hoc verbis totidem tellinis Diosc. attribuit, 11. 8. Te^^îva ταριχηραὶ καεῖσαι καὶ τριβεῖσαι λεῖαι, καὶ μετὰ κεδρίας ἐπισταζόμεναι, τὰς ἐκε τιλθείσας τῶν βλεφάρων τρίχας οὐκ ἐῶσιν αὖθις φυῆναι. Tellinæ sale condita ac ustæ, et ad lævorem contritæ, tandemque cum cedria instillatæ, evulsos palpebra

rum pilos renasci non patiuntur. Tellinas a pectunculis mitulisque sejunxit Hippocrates de Diæta lib. II.

n Quas diopetas] ALOTETǹs rana vocatur, quam per imbres cœlo delapsam, quasi a Jove missam, vulgus arbitratur. Sic Palladium rd Aloneτὲς καλούμενον, ait Clemens Alex. in Protrept. p. 30. Eademne Spurens vel δρυοπετής, quod arbores scandat, ut dicetur cap. 29. Kaλaμíτns, quæ in arundinetis maxime vivit, omnium viridissima, ut dicetur cap. 42. Diversa duo ranarum genera. Dioscor. II. c. 28. Τῶν δὲ χλωρῶν βατράχων τὸ αἷμα ἐπισταζόμενον κωλύει τὰς ἐκτιλθεί. σας ἀπὸ τῶν βλεφάρων τρίχας φύεσθαι. Tamen hoc Galenus negat esse verum, de Fac. Simp. Medic. x. pag.

279.

• Oculorum tumorem] Plinius Valer. 1. 14. Corticis sepiæ farina, in epiphoris, ex lacte mulieris oculis circumlinitur.' Marcellus Empir. cap. 8. pag. 69. 'Sepia testa interior, quæ mollis est, diligentissime trita, et muliebri lacte permixta, atque inunctioni adhibita, supra dictis oculorum causis plurimum prodest.' Dios

8

a

remque sepiæ cortex cum lacte mulierum illitus sedat; et per se scabritias emendat. Invertunt itaque genas id agentes, et medicamentum auferunt post paulum, rosaceoque inungunt, et pane imposito mitigant. Eodem cortice et nyctalopes curantur, in farinam trito et ex aceto. illito. Extrahit P et squamas ejus cinis. Cicatrices oculorum cum melle sanat, pterygia cum sale et cadmia singulis drachmis. Emendat' et albugines oculorum jumentorum. Aiunt et ossiculo 1° ejus genas, si terantur, sanari. Echini ex aceto epinyctidas tollunt. Eundem " comburi cum viperinis pellibus ranisque, et cinerem aspergi potioni jubent magi, claritatem visus promittentes. Ichthyocolla' appellatur piscis, cui glutinosum est corium: idemque nomen glutino ejus. Hoc epinyctidas tollit. Quidam ex ventre,* non e corio, fieri dicunt ichthyocollam, ut glutinum • Palpebras.

lacryma Vet. Dalec.-6 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. mulieris Gronov. et vulgg.-7 Chiffl. paululum.-8 Ita ex codd. Harduinus et recentt. mitigant nocte. Eadem Gronov. et vulgg. nocte deest in Chiffl. Mox, trito ex aceto. Extrahit cod. Dalec. trito ex aceto illito, &c. Chiffl. trita et ex aceto illita, &c. edd. vett. et Gronov.-9 Vet. Dalec. squamas oculorum ejus cinis. Cicatrices cum melle.-10 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. Adjiciunt et ossiculis edd. vett.

NOTE

cor. II. 23. de sepia: Tò dè à' aurns ὄστρακον σχηματισθὲν εἰς κολλύρια ἁρμόζει πρὸς παράτριψιν τραχέων βλεφάρων. Ipsius vero testa in collyria efformata scabris genis perfricandis accommodatur. Os sepiæ vocat Plinius cap. 27. et 28. quod in dorso sepiæ reperitur: ὄστρακον τὸ ἐν τῷ νώτῳ, Athen. lib.

VII.

P Extrahit] Plinius Valer. I. 18. sub finem: Ad maculas oculorum tollendas: Sepiæ testam diligenter in mortario Thebaico teres, et pulverem ipsius in oculos mittes.' Ego vero squamas interpretor, non pterygia oculorum, de quibus mox seorsim, ut Dalecampius, sed festucas, paleas, aut quidvis aliud simile, quod in ocu

los inciderit: his extrahendis dotem esse corticis sepiarum propriam di. cit, confirmatque idem inferius cap. 43. cum vel ipsis telis aculeisque extrahendis bujus corticis cinerem commendat.

a Pterygia] Diosc. 11. 23.

Emendat] Dioscor. II. 23. Пotei δὲ καὶ πρὸς λευκώματα κτηνῶν ἐμφυσώμενον. Facit et præclare jumentis ad oculorum albugines, si insuffletur. Etiam ad hominum oculos transfert hanc vim Plinius Valer. 1. 20.

Ichthyocolla] Is est quem in Borysthene capi, nullisque ossibus esse munitum, dixit 1x. 17. cui a glutino, quod is præbet, alterum id nomen est

inditum.

12

V

taurinum. Laudatur Pontica, candida, et carens venis squamisque, et quæ celerrime liquescit. Madescere autem debet concisa in aqua, aut in aceto nocte ac die: mox tundi marinis lapidibus, ut facilius liquescat. Utilem eam" in capitis doloribus affirmant, et tetanothris.14 Ranæ dexter oculus dextro, sinistro lævus, suspensi e collo nativi coloris panno, lippitudines sanant. Quod si per coitum ranæ eruantur, albuginem quoque, alligati similiter in putamine ovi. Reliquæ carnes imposita sugillationem rapiunt. Cancri etiam oculos adalligatos collo mederi lippitudini dicunt. Est parva rana in arundinetis et herbis maxime vivens, muta ac sine voce, viridis, si forte hau

et Gronov. Mox, si alterantur Vet. Dalec.-11 Eosdem Vet. Dalec.-12 Ita codd. Harduini et Chiffl. item edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. candicans Gronov. et vulgg.-13 Ita Chiffl. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. aut aceto GroNOTE

1 Quidam ex ventre] Dioscor. 1. III. cap. 102. Ἡ δὲ ἰχθυόκολλα λεγομένη κοιλία ἐστὶν ἰχθύος κητώου. Διαφέρει δὲ ἡ ἐν Πόντῳ γεννωμένη, οὖσα λευκὴ ... οὐ ψωρώδης, τάχιστα τηκομένη. Ichthyocolla, hoc est, piscium gluten, renter est piscis cotacei. Præstat natione Pontica, candicans... minime scabra, et quæ celerrime liquescit. Tale glutinoum hodieque et e Ponto mittitur. Piscis nomen Dioscorides cum reticet, ich thyocollam dici a glutino suo significat. Vide Aldrov. de Pisc. v. 4. p.

565.

"Utilem eam] Sic Diosc. loc. cit. Ωφελεῖ δὲ εἰς τὰς κεφαλικὰς ἐμπλάσε τρους, καὶ λεπρικὰς δυνάμεις, καὶ εἰς τε· τάνωθρα τῶν προσώπων. Utilis est in emplastris cephalicis, leprarumque medicaminibus, et tetanothris quæ fuciei cutem erugant et extendunt. Cum emplastris cephalicis utilem esse ait Dioscorides, considerandum amplius videtur, annon ea potius intelligat, quæ peculiariter calvariæ fracturis dicata sunt, quam quæ capitis doloribus accommodata.

▾ Tetanothris] Teтávwopa sive TETανώματα, a verbo τετανόω, sunt quæcumque ad lævigandam et erugandam hominis cutem præsertim in vultu conficiuntur. Tentipellia, a tendenda pelle, Latini vocant. Vide Voss. in Etymol.

w Rana dexter] Simile est quod habet Marcellus Empir. cap. 8. pag. 67. Ranam de lacu prehendes, et spina oculos ei subtiliter erues, atque in panno coccineo ligatos oculis interius cruentis superpones: cito medeberis.'

x Cancri etiam] Q. Serenus cap. de oculorum dolore mitigando: 'Viventisque nepæ lumen gestatur amicum.' Nepa Sereno cancer est. Superstitiosius vero Marcellus Empir. c. 8. p. 58. Cancri oculus subtiliter sublatus, et in phœnicio colligatus, colloque suspensus, lippitudini incipienti medetur, si tamen remedium a casto homine fiat.'

y Est parva rana] Καλαμίτης ab arundinetis superius appellata, hoe ipso cap.

riatur, ventres boum distendens. Hujus corporis humorem specillis derasum claritatem oculis inunctis narrant afferre: ipsasque carnes doloribus oculorum superponunt. Ranas etiam quindecim's conjectas in fictile novum juncis configunt quidam: succoque earum, qui ita effluxerit, admiscent vitis albæ lacrymam, atque ita 16 palpebras emendant, inutilibus pilis exemtis, acu instillantes hunc succum in vestigia evulsorum. Meges psilothrum palpebrarum faciebat in aceto enecans putrescentes,' et ad hoc utebatur multis variisque 17 per aquationes autumni nascentibus. Idem præstared sanguisugarum cinis ex aceto illitus putatur. Comburi eas oportet in novo vase. Idem tæniæ * jecur siccatum pondere x. IV. cum oleo cedrino perunctis pilis novem mensibus.

¿Enecans, sinensque putrescere in aceto.

nov. et vulgg.-14 Chiffl. Utilem eam et capitis d. a. et tetanis.-15 Chiffl. XVI.-16 Ita ex codd. Harduinus et recentt. in fictili novo juncis configunt quidam: succum earum, qui ita effluxerit, admiscent lacrymæ, quæ ex alba vite emanat, atque ita Gronov. et vulgg. in fictile novum cod. Chiffl. et Vet. Dalec. Mox, exemptis acu, instillantes Vet. Dalec.-17 Ita codd. Harduini et Chiffl. cum edd. Harduin. 1. 2. 3. et recentt. et hoc utebatur, &c. edd. vett. et Gronov. ad hocque utebatur multis ac variis al. vett.

6

NOTE

2 Specillis] Instrumento ferreo, vel cupreo, ut diximus VII. 54. Acu cuprea' dixit Marcellus Empir. cap. 8. pag. 70. Ranunculum viridem comprehensum,' inquit, ' acu cuprea pun. gito, et sanguine ejus excepto,' &c. Sanguinem hunc Plinius humorem

vocat.

a Ranas etiam] Vide Notas et Emend. num. 15.

b Vitis alba lacrymam] Cui 'psilothri' quoque ab ea dote nomen est inditum, ut dictum est XXIII. 16. Est enim psilothrum unguentum depilatorium. Pro albæ vitis lacryma chamæleonis folia Theod. Priscianus adhibet 1. 10. Et chamæleonis herbæ folia sicca, trita in pulverem, et commixta sanguine ranarum viridium,

post evulsionem capillorum pro collyrio inungimus.'

c Meges] Chirurgus is fuit, de quo dicemus in Auctorum Indice.

d Idem præstare] Marcellus Empir. c. 8. p. 71. Plinius Valer. 1. 21. Theod. Priscianus loc. cit.

e Idem tania] Tavla piscis e Græcis vocatur, cujus meminit Epicharmus apud Athen. lib. vII. p. 325. Gaza vittam interpretatur: tæniam retinere Plinius maluit. A Narbonensis oræ piscatoribus Flambo vocari, auctor est Rondeletius XI. 17. a colore rufo seu flammeo. In Reg. 2. et Colb. 3. theni : unde thynni rescribi hoc loco quibusdam placet, quibus ægre assentimur.

! Pondere X. IV.] Hoc est, de