Hunc, si mobilium turba Quiritium Certat tergeminis tollere honoribus: Illum, si proprio condidit horreo, Quidquid de Libycis verritur areis. Gaudentem patrios findere sarculo Agros, Attalicis conditionibus Nunquam dimoveas, ut trabe Cypria Myrtoum pavidus nauta secet mare. Luctantem Icariis fluctibus Africum Mercator metuens, otium et oppidi pla collegit Heindorf. ad Sat. I. 4. 24. pulv. Olymp. collegisse h. e. certasse in ludis Olympicis ; certantes enim, dum velocissimo cursu vehuntur quadrigis, pulverem colligunt h. e. pulvere obteguntur, consperguntur. metaque cett. iunge: et quos evehit meta cett. evitata, ab arte enim metam ita evitandi curru celerrime circumacto, ne hic illi impingeretur, pendebat inprimis victoria.— terrarum dominos refer ad deos, quorum est in terras dominatio; inepte quidam de Romanis, qui alias terrarum domini vocantur, explicant; sermo est de ludis Olympicis. v. 7-10. Hunc h. é. alium sc. iuvat.mobilium refer ad populi inconstantiam, cuius animus levi momento modo huc, modo illuc impellitur, modo huic, modo alii favet. v. 8. tergeminis toll. hon. h. e. extollere ad summos et amplissimos honores; honoribus est casus tertius. v. 9. Illum, si cett. sensus: alium iuvat, si omnium, quae in Africa nascuntur, frugum est dominus, h. e. alius divitiarum (quae tum in latifundiorum inprimis cernebantur possessionibus) delectatur copia; — Libycis h. e. Africis, et hoc pro: fertilibus; — verritur areis fruges enim in areis (non, uti nunc, in horreis) tritae (Sat. I. 1. 45. Millia frumenti 10 15 tua triverit area centum) verrendo colligebantur. v. 11-14. Gaudentem patrios cett. sensus: alius, qui agrorum suorum, quos a patre accepit, cultu gaudet, et sorte sua contentus vivit, ne maximarum quidem divitiarum spe proposita, ut mercaturae operam det, adduci potest. v. 12. Attalicis pro: largissimis, amplissimis; Attalus enim, rex Pergami, immensas, (quarum haeredem populum Romanum scripsit, vid. Flor. III. 12.) possidebat divitias. v. 13. dimoveas h. e. abducas ab agro patrio et permoveas, ut cett. - Cypria pro: mercatoria, mercatura enim Cyprus olim fuit nobilissima. v. 14. Myrtoum mare, ita pars maris Aegaéî ab insula Myrto dicebatur. v. 15-18. Luctantem cett. sensus: at alium iuvat esse mercatorem, qui, quamvis, saéviente in mari tem'pestate, nunc mercaturam damnet, et otium atque securitatem, qua in patria frui possit, laudet, mox tamen nova divitiarum cumulandarum cupiditate agitatus fractam navem ad quaestum, in exteris terris faciendum, reficiendam curat. Africus ventus procellosus ab occasu flans; (West-Süd-West) Graecis Aíy. cf. Laudat rura sui: mox reficit rates 20 25 Detestata. Manet sub love frigido Kapp. ad Aristot. de Mundo, Ex- v. 18. paup. — pauperies vel paupertas apud Horatium (nisi vel dura, vel importuna, vel similia adduntur,) non est egestas et penuria, sed ea vitae sors et conditio, qua quis, quantum ad vitam sustentandam opus habet. est, pro: pernoctare, saepe apud Ciceronem et Livium; multa exempla dabit Drakenb. ad Liv. III. 45. §. 7. Tom. I. p. 725. — sub love sub caelo, vñò Aiós. v. 28. teretes tereti filo confectas. Marsus pro: Marsicus; epitheton ornans; apris nempe abundabat saltuosa Marsorum regio. v. 29-34. Me doct, ed. praem. fr. D. m. sup., h. e. ego sum poeta, et poetarum praemio, corona e ederacea, cinctus deorum admittor concilio. Poetae enim divino, aguntur, furore pleni diis interesse, eosque videre (Od. II. 19. 2.) et audire (Od. III. 4. 6.) sibi videntur. quo 23-28. et lituo tub. permix. tarum, lituus, qui, ut vet. schol. observat, erat incurvus et sono acuto, fuit equitum, tuba, quae erat directa et sono gravi, peditum. doctrinae laudem sibi vindicantiuin, epitheton. Ceterum Wakefieldio: Te doctarum, ut ad Maecenatem referatur, pro Me doctarum cett. legendum esse contendenti nemo facile suffragabitur. Dis miscent superis: me gelidum nemus (Recepit tamen lectionem Te in fidem et clientelam suam gravis patronus Illustrissimus Wolfius in Litt. Anal. II. p. 261. seqq. Lubenter ab huius Magni Viri auctoritate starem, nisi essent, quae me aliter de hoc loco sentire iuberent. Sententia huius totius carminis est et manet haec: ,,Diversa plane, Maecenas, vitae studia sectantur homines; alius hoc, alius aliud amplectitur; ego poeseos mihi delegi studium ; quodsi igitur tibi non indignus videar, qui poetarum choro adscribar, me felicissimum praedicabo."—At si pro me legeris te, erit: alius hoc, alius aliud studium sequitur; tu es poeta, et ego sum poeta. Maecenas, quidquid de eius doctrina et poeseos studio tradant vendantque scriptores, non fuit poeta; non eius fronti hederae, praemia doctorum poetarum, conveniebant; non, ut poeta Horatius, se miscere poterat Diis superis; imo si vere Horatius scripsisset Te; si vere Maecenatem in hoc ad eum scripto carmine ut magnum poetam celebrasset: apertus profecto apud omnes Romanos Maecenatis adulator extitisset. Horatius non gloriose et iactanter loquitur, sed loquitur ut poeta entheus, qui divinae poeseos vi et honore agitatus se miscet diis superis, et ut poeta lyricus sublimi vertice ferire sibi videtur sidera. Quis Horatium iactatorem habeat, si canit Od. II. 20. Non usitata, nec 30 35 CARMEN II. AD A V G V S T V M CAESARE M. Iam satis terris nivis atque dirae Grandinis misit Pater et rubente Dextera sacras iaculatus arces rium? Vtinam, Deus Auguste, diu sub nomine Patris et Principis apud populum Romanum commoreris, eiusque salutem exteros hostes ulciscendo confirmes! v. 1-4. satis nimis multum, satis superque nivis de nive, quae solito copiosior ceciderit, explicant interpretes. Equidem nivis comme CARMEN II. Cum exorta, quae nive, grandine et fulminibus deiectis praeter morem saevierat, tempestate ingens in agris Romanis facta esset Tiberis inundatio, et quidem, ut bene ad rem ex Dione Cassio Lib. LIV. (ab initio) probatum ivit Massonus, V. C. DCCXXXII, opportunam, qua Augustum, tanquam Deum civitatis Ro-morationem ad ipsam tempestatem," manae tutelarem sive averruncum, celebraret, occasionem sibi oblatam esse putavit Horatius. Nam cum, quidquid in rerum natura praeter morem accidebat, pro ea, quae tum tenebat populi animos superstitio, prodigium haberetur; oblata illa per diram tempestatem et Tiberis inundationem prodigia, praeter Augustum, neminem esse, qui procurare Deorumque iram placare possit, poeta in hoc carmine ostendit. Tantam vim aquarum, canit poeta, e caelo in terram demissam vidimus, ut Tiberis super ripas effusus timorem, ne Deucalionis diluvium rediret, iniiceret. En Dii iram suam ob bella civilia patefaciunt, calamitatemque, quae reipublicae nostrae imminet, portendunt! Quem Deum, ut scelera nostra expiet, et haec mala a nobis avertat, invocabimus? Num Apollinem? an Venerem? an Martem? an te, qui Augusti personam in his terris induisti, Mercu quae hic describitur, pertinere puto, cum nix inter fulgura quoque nonnunquam decidere soleat. Sic apud Diotimum Epigr. X. (Anth. Graec. T. I. p. 186. edit. Iac.) oves, quarum pastor fulmine percussus fuerat, ad stabula πολλῇ νιφόμεναι χιόνι redeunt, ubi vide, quae in hanc rem notavit amicissimus Iacobsius in Comment. T. II. p. 167. Quo rarius autem nix inter fulgura delabi solet, eo magis illa pro prodigio haberi potuit. Fieri quoque potuit, ut Horatius per nivem intelligeret grandinam particula atque, aeque ac que in versu 16. (ubi vide not.) pasEt sic sim vim explicandi habet. passim et. dirae quod diri ominis erat. misit pro: immisit. a repercusso fulminum rubentium fuliacugore puta. lari arces pro: fulmen iaculando arces percutere; Ovid. Am. III. 3. 35. Iupiter igne suo lucos iaculatuş Per arces, qua voce nem, et arces. - - sacr. iac. arc. rubente Terruit gentes, grave ne rediret Saeculum Pyrrhae, nova monstra questae, Piscium et summa genus haesit ulmo, Aequore damae. Vidimus flavum Tiberim, retortis Iliae dum se nimium querenti summa montium fastigia notantur, iam Capitolium, vel potius templa, in Capitolio posita, intelligenda esse, adiectum sacrae docet. v. 5—8. grave saec. Pyrrhae, foeda illa tempora, quibus Deucalion cum uxore sua Pyrrha oppressus fuit diluvio; Pyrrhae cum delectu pro: Deucalionis; multo graviores enim muliercularum in rebus trepidis que relae. Caeterum Deucalionis aetate diluvium vel ex Ovid. Met. I. 260. seqq. satis notum. nova monstra h. e. inauditam in diluvio illo rerum permixtionem; vidit enim Pyrrha Proteum phocas in altis montibus pascentem, vidit pisces haerentes in arboribus, et damas natantes in aequore. monstra dicuntur, quae a vulgari rerum ordine recedunt, quae nunquam visa, nunquam audita sunt. - De Proteo, deo marino, Neptuni armenta, nominatim phocas, pascente, cf. Hom. Odyss. IV. 386. seqq. et Virg. Georg. IV. 395. seqq. v. 10. per columbas iam non domesticas, sed silvestres, (palumbes) sedem suam in arborum ramis habentes, intelligendas esse, sponte apparet. v. 13—16. flavum, solemne Ti 5 10 15 beris a flavo arenarum colore epitheton. · retortis cett. litus nempe maris Etrusci sive Tyrrheni, in quod Tiberis effunditur, cum nimiam aquae copiam non caperet, vi eam repellebat. monum. Regis, i. e. Numae Pompilii; quae fuerint autem illa a Numa exstructa monumenta, statim subiicitur, nempe templum Vestac; particula que v templa subnexa vim explicandi habet, ut sit: nempe. vid. Drakenb. ad Liv. VI. 16. §. 8. Tom. II. P. 330. v. 17-20. Iliae dum cett. sensus: dum amnis Tiberis, ut querelis uxoris suae Iliae satisfaciat, immodicus exsurgit ultor, et praeter Iovis voluntatem sinistra ripa evagatur. Ilia sive Rhea Silvia ideo, quod ab Amulio vel in fluvium Anienem vel Tiberim demersa dicitur, utriusque fluvii uxor ficta est. querenti sc. necem Caesaris, cognati sui, cum ille, ut ipsa Ilia, ab Iulo sive Ascanio, Albae rege, originem suam duceret. nimium non ad querenti, sed ad ultorem referendum esse puto; nimius enim fuit ultor Tiberis, sive modum in ulciscendo uxoris suae dolore excessit, dum tantam ruinam |