XVIII. Ut Australes Saxones episcopos acceperint Eadberctum e Eollan, Occidentales Danihelem et Aldhelmum; et de scripti ejusdem Aldhelmi. p. 279.

XIX. Ut Coinred Merciorum, et Offa Orientalium Saxonum rex in monachico habitu Romæ vitam finierint; et de vita vel obitu Vilfridi episcopi. p. 282.

XX. Ut religioso abbati Hadriano Albinus, Vilfrido in episcopatum Acca successerit. p. 291.

XXI. Ut Ceolfrid abbas regi Pictorum architectos ecclesiæ, simul et epistolam de catholico pascha, vel de tonsura miserit. p. 292. XXII. Ut Hiienses monachi cum subjectis sibi monasteriis canonicum prædicante Ecgbercto celebrare pascha cœperint. p. 302.

XXIII. Qui sit in præsenti status gentis Anglorum, vel Brittaniæ totius. p. 304.

XXIV. Recapitulatio chronica totius operis; et de persona Auctoris. p. 308.

INCIPIT VITA SANCTORUM ABBATUM MONASTERII IN UUIRAMUTHA ET GYRUUM, BENEDICTI, CEOLFRIDI, EASTERUINI, SIGFRIDI, ATQUE HUÆTBERCTI, AB EJUSDEM MONASTERII PRESBYTERO ET MONACHO BÆDA COMPOSITA. p. 316.

VENERABILIS BÆDE EPISTOLA AD ECGBERCTUM ANTISTITEM. p. 332.

EPISTOLA BONIFACII AD CUDBERTHUM. p. 345.

37

GLORIOSISSIMO REGI

CEOLUULPHO

BÆDA FAMULUS CHRISTI, ET PRESBYTER.

5

H

quam Operis in

ISTORIAM Gentis Anglorum Ecclesiasticam
nuper edideram, libentissime tibi desideranti, rex, stitutuin.

et prius ad legendum ac probandum transmisi, et nunc ad transscribendum ac plenius ex tempore meditandum retransmitto: satisque studium tuæ sinceritatis amplector, quo non solum audiendis Scripturæ asanctæ verbis aurem sedulus 10 accommodas, verum etiam noscendis priorum gestis sive dictis et maxime nostræ gentis virorum illustrium, curam vigilanter impendis. Sive enim historia de bonis bona referat, ad imitandum bonum auditor sollicitus instigatur; seu mala commemoret de pravis, nihilominus religiosus ac pius auditor sive lector devitando quod noxium est ac perversum, ipse sollertius 15 ad exsequenda ea quæ bona ac Deo digna esse cognoverit, accenditur. Quod ipsum tu quoque vigilantissime deprehendens, historiam memoratam in notitiam tibi simulque eis quibus te regendis divina præfecit auctoritas, ob generalis curam salutis latius bpropalari desideras.

Ut autem in his quæ scripsi, vel tibi cvel cæteris auditoribus sive lectoribus hujus Historiæ occasionem dubitandi 20 subtraham, quibus hæc maxime auctoribus didicerim breviter intimare curabo. Auctor ante omnes atque adjutor opusculi Adjutores. hujus Albinus dabba reverentissimus vir per omnia doctissimus

a

sacræ, decepti abbreviatura MSSrum V.

scilicet auctorem V. c tibi, magnanime Rex V.G. simus V.G.

b propagari, corrigentes

d abbas reverendis

2. Ceoluulfo] Nordanhymbrorum scil. Regi, de quo vide Hist. v. 24. Alius autem fuit ejus demnominis rex Occid. Saxonum, A.D. 527: alius Merciorum, A. 819. S.

21. Albinus] Scriptores summi nominis Baronius, Contius, imo et Lelandus ipse confundunt hunc Albinum cum Flacco Albino alias Alcuino; cum tamen

extitit; qui in ecclesia Cantuariorum a beatæ memoriæ Theodoro archiepiscopo et Hadriano abbate viris venerabilibus 38 atque eruditissimis einstitutus, diligenter omnia quæ in ipsa Cantuariorum provincia vel etiam in contiguis feidem regionibus a discipulis beati papæ Gregorii gesta fuere, vel monimentis literarum vel seniorum traditione cognoverat : get ea mihi de his quæ memoria digna videbantur, per religiosum 5 Lundoniensis ecclesiæ presbyterum Nothelmum, sive literis mandata sive ipsius Nothelmi viva voce referenda, transmisit. Qui videlicet Nothelmus postea Romam veniens, nonnullas ibi beati Gregorii papæ simul et aliorum pontificum epistolas, perscrutato ejusdem sanctæ ecclesiæ Romanæ scrinio permissu ejus qui nunc ipsi ecclesiæ præest Gregorii pontificis, invenit, 10 reversusque nobis nostræ Historiæ inserendas, cum consilio præfati Albini reverentissimi patris adtulit. A principio itaque voluminis hujus usque ad tempus quo gens Anglorum fidem Christi percepit, ex priorum maxime scriptis hinc inde collectis ea quæ ipromeremus didicimus. Exinde autem usque ad tempora præsentia, quæ in ecclesia Cantuariorum per dis- 15 cipulos beati papæ Gregorii sive successores eorum, vel sub quibus regibus gesta sint, memorati abbatis Albini industria Nothelmo, ut diximus, perferente cognovimus. Qui etiam

provinciæ Orientalium simul et Occidentalium Saxonum nec non et Orientalium Anglorum atque Nordanhymbrorum, a 20 quibus præsulibus vel quorum tempore regum gratiam evangelii perceperint, nonnulla mihi ex parte prodiderunt. Denique hortatu præcipue ipsius Albini ut hoc opus adgredi auderem provocatus sum. Sed et Danihel reverentissimus Occidentalium Saxonum episcopus qui nunc usque superest, nonnulla mihi de historia ecclesiastica provinciæ ipsius simul et proxima illi Australium Saxonum nec non et Vectæ insulæ, 25 literis mandata declaravit. Qualiter vero per ministerium Ceddi et mCeadda religiosorum Christi sacerdotum, vel provincia Merciorum ad fidem Christi quam non noverat, pervenerit, vel provincia Orientalium Saxonum fidem quam olim exsufflaverat, recuperaverit, qualis etiam ipsorum patrum vita 30 vel obitus extiterit, diligenter a fratribus monasterii quod ab ipsis conditum Læstingaeu cognominatur, agnovimus. Porro in provincia Orientalium Anglorum quæ fuerint gesta ecclesiastica, partim ex scriptis vel traditione priorum, partim reverentissimi abbatis Esi relatione comperimus. At vero in provincia Lindissi quæ sint gesta erga fidem Christi quæve successio sacerdotalis extiterit, vel literis reverentissimi an35 tistitis Cynibercti vel aliorum fidelium virorum viva voce didicimus. Quæ nautem in Nordanhymbrorum provincia ex 39 quo tempore fidem Christi perceperunt usque ad præsens per diversas regiones in ecclesia sint acta, non uno quolibet auctore, sed fideli innumerorum testium qui hæc scire vel meminisse poterant adsertione cognovi, exceptis his quæ per meipsum nosse poteram. Inter quæ notandum, quod ea quæ 5 de sanctissimo patre et antistite Cudbercto vel in hoc volumine vel in libello Gestorum ipsius conscripsi, partim ex eis quæ de illo prius a fratribus ecclesiæ Lindisfarnensis scripta reperi adsumpsi, simpliciter fidem historiæ quam legebam accommodans, partim vero ea quæ certissima fidelium virorum adtestatione per me ipse cognoscere potui sollerter adjicere

10 curavi. Lectoremque suppliciter obsecro, ut si qua in his Supplicaquæ scripsimus aliter quam se veritas habet posita repererit, tiones aucnon hoc nobis imputet qui, quod vera lex historiæ est, sim- toris. pliciter ea quæ fama vulgante collegimus ad instructionem posteritatis literis mandare studuimus.

Præterea omnes ad quos hæc eadem Historia pervenire

1 Daniel quoque V.

m Ceaddæ V.

o me

k Saronum post Orientalium V. Sed de nostra lectione vide Hist. iv. 2, 3. n ad hæc quæ in V. ipsum V. Sed de nostra correctione vide Bedam in peroratione Hist. v. 25. P quæ vera V.G.

14. Præterea omnes] Diu mirabar unde tot codices hanc clausulam ponerent in fine Historiæ contra optima exemplaria. Sed accedens tandem ad MS. Cotto

B2

poterit nostræ nationis legentes sive audientes suppliciter 15 precor, ut pro meis infirmitatibus et mentis et corporis apud supernam Clementiam sæpius intervenire meminerint; et in suis quique provinciis hanc mihi suæ remunerationis vicem rependant, ut qui de singulis provinciis sive locis sublimioribus quæ memoratu digna atque incolis grata credideram diligenter adnotare curavi, apud omnes fructum piæ intercessionis in- 20 veniam.