Billeder på siden
PDF
ePub

Prensantem nequidquam umbras, et multa volentem
Dicere, praeterea vidit; nec portitor Orci
Amplius obiectam passus transire paludem.
Quid faceret? quo se, rapta bis coniuge, ferret ?
Quo fletu Manis, qua Numina voce moveret ?
Illa quidem Stygia nabat iam frigida cymba.
Septem illum totos perhibent ex ordine mensis
Rupe sub aëria deserti ad Strymonis undam
Flevisse, et gelidis haec evolvisse sub antris,

505

diversam, ac qua Orpheus tendebat, partem, h. e. retro, auferretur, ut sup. v. 367. flumina diversis locis.“ H. Cf. Wakef. ad Lucr. III, 437., qui incertus est, quo referat tenuis, ad fumus an ad auras. Equidem, quum collocationem verborum et Participium voc. fumi additum, tum similes locos Aen. IV, 278. et IX, 658. (in tenuem ex oculis evanuit auram) considerans, epitheton cum auras coniungo. Voss., locum ita vertens: wie Rauch in die Lüfte Aufgelöst sich verzieht, rem in dubio relinquit. 501. umbras sc. Eurydices. De mortui simulacro, ɛidóży, haec vox legitur etiam Aen. II, 772. IV, 386. VI, 289., de Manibus Aen. V, 81. et VI, 510. 502. por

titor Orci, Charon. Cf. Voss. ad h. 1., qui comparat parallelum_Ovidii locum Met. X, 72. frustraque iterum transire volentem (Orpheum) Portitor arcuerat. Porliloris nomine Charon etiam Aen. VI, 298. (ubi vid. adnott.) Prop. IV, 11, 7. Stat. Theb. XII, 559. Val. Fl. I, 784. et alibi vocatur. 503.,,obiectam poëtico ornatu adiectum. Geo. III, 253. non obiecta retardant flumina. 505. quo fletu, qua voce Heyn. pro vulgari quomodo positum censet, ut Ecl. VI, 80. quo cursu, quibus alis. (Cf. adnott. ad Aen. I, 8.) Potest vero etiam simpliciter explicari: quali demum fletu, quali voce. Ceterum de toto hoc loco cf. Donat. ad Ter. Adelph. V, 3, 4.

[ocr errors]

506.,,Hunc versum tanquam otiosum et inter graviora, quae antecedunt et sequuntur, interpositum, abesse me malle, olim significaveram. Brunckius non satis firmam causam reperiebat, cur eum poëtae abiudicaret. At Meierotto in Dubiis p. 28. et ipse in id inciderat, ut versum aut alienum aut alieno loco insertum putaret, saltem retraheret post paludem, v. 503. Res sane, ut in plerisque huius modi causis criticis, est ex sensu diiudicanda." Haec Heyn., cuius sententiae adstipulatur etiam Wagnerus, praesertim quum praecesserint verba: nec portilor Orci - - paludem; quae iam transmissam significent; quare hunc quoque versum, ex alio poëmate idem argumentum tractante petitum, margini_adscriptum fuisse suspicatur. Cf. adnott. ad v. 203. Voss. (quem sequitur Iahn.) ita defendit hunc versum, ut Eurydicem per Stygem retro vectam dicat cum gravitate opponi Orpheo a transitu prohibito et lugenti; tum vero praecedenti Illa in sequente versu hunc opponendum (Hunc septem totos), non vero Pron. ille repetendum fuit, quod iam Wagn. monuit. Mihi versus ita videtur defendendus, ut ad verba illa Quid faceret? etc. his responderi statuamus: Nihil sibi faciendum superesse vidit, quum illa iam naret etc. Was sollte er thun? schwamm sie ja doch schon etc. ex ordine, zaves, deinceps, septem menses continuos. Praeivit Lucretius V, 419. ex ordine ponam, i. e. XV, deinceps enarrem. Cf. Aen. VII, 139. 177. Ovid. Met. II, 109. XII, 211. 733. cett. et Handii Tursell. II. p. 653. 509. „evolvisse, διαπτύξαι, ¿εiv, querendo enarrasse, haec, casus suos; ut Stat. Theb. I, 2. sontes evolvere Thebas, h. e. fratrum scelera seu scelesta odia narrare. Pro sub antris plures Codd., inter quos Rom., sub astris, quod Wakef. recepit, coll. Lucr. VI, 720. (flabra), quae gelidis ab stellis axis aguntur, et Ovid. Epist. II, 123. ceu frigida lucent sidera. Sed verissime Heyn. hanc lectionem, quae de sideribus septemtrionalibus intelligenda esset, Statio aliquo vel Claudiano, non Virgilio dignam censet; praeferre tamen videtur Iahn., qui antris fortasse ex versu praecedente ortum esse suspicatur.

" H.

ざく

[merged small][graphic][ocr errors][subsumed][subsumed][subsumed][ocr errors][subsumed][ocr errors][ocr errors][subsumed]
[ocr errors]

Inter sacra deum nocturnique orgia Bacchi
Discerptum latos iuvenem sparsere per agros.
Tum quoque, marmorea caput a cervice revolsum
Gurgite cum medio portans Oeagrius Hebrus
Volveret, Eurydicen vox ipsa et frigida lingua,
Ah miseram Eurydicen! anima fugiente vocabat;
Eurydicen toto referebant flumine ripae.

Haec Proteus: et se iactu dedit aequor in altum;
Quaque dedit, spumantem undam sub vertice torsit.
At non Cyrene; namque ultro adfata timentem:

Nate, licet tristis animo deponere curas.
Haec omnis morbi causa; hinc miserabile Nymphae,

[ocr errors]

525

530

legitur." Et sane haec una videtur esse ratio, qua locum difficillimum utcunque interpretari possimus, quamquam negari nequit, munus paullo artificiosius de pietatis officio explicari. Quare Servius et Iul. Sabinus de munere nuptiali cogitant, et hic quidem addit:,,quasi non essent dignae illae, nubere Orpheo;" unde apparere videtur, hunc Grammaticum legisse spreto quo munere, ut in Bodlei. et paucis aliis Pierii Codd. vere scriptum invenitur; Asper autem Grammaticus et, qui ei adsentitur, Gesner. quo munere explicant quamobrem, qua causa, o zάow. Idem sibi vult Marklandi (ad Stat. Silv. III, 3, 87.) coniectura satis languida quo nomine, fundata illa quidem paucorum Codd. lectione quo numine; Burm. coni. spreto C. quem foedere (nuptiali) matres; Heyn. inter plures coniecturas a se propositas huic plurimum tribuere videtur: Spretae C. quum munera matres, ut coniungas inter munera sacra deum; Wagner. denique pro munere scriptum suspicatur, i. e. quo contemtum suum remunerari vellent. Alia editorum commenta silentio praetereo. 521.,,Primum genus ponit, ut poëtica ratio fert, inter sacra deum; tum subiungit ex iis id sacrum, in quo res acta, inter orgia, quo nomine omnia sacra enthusiastica et mystica appellabantur, Bacchi nocturni, cuius sacra noctu celebrari solita. [Cf. Aen. IV, 303. slimulant Orgia nocturnusque vocat clamore Cythaeron, ibique adnott.] Porro Macrob. IV, 3. Sacer vero locus imprimis pathos movet. Occisum inducit Orphea, et miserabiliorem interitum eius a loco facit: Inter sacra deum n. o. Haec tandem Grammatico digna in poëtam suum observatio!" H. Ceterum cf. cum h. 1. Ovid. Met. XI, 3 sqq. 523. marmorea cervice, candida, ut saepe apud poëtas. Cf. Lucr. II. 765. Marmoreo fieri -- candore repente, et ibid. v. 775. in marmoreum migrare colorem. Ovid. Met. III, 481. marmoreae palmae. id, Am. II, 11, 15. marmorei pedes. Lucil. apud Non. IV, 421. marmoreum pectus. Mart. VIII, 56. marmorea manus etc. 524. Hebrus (vid. ad Ecl. X, 65.) 0eagrius, ab Oeagro, Thraciae rege, Orphei patre, de quo cf. Apollod. I, 3, 2. Schol. Apollon. I, 23. Schol. Pind. Pyth. IV, 313. aliique. 528. Cf. Senec. Troad. 1041. medioque iactum Fecil in ponto. 529.,,tor sit sub vertice, quod vulgari usu: vortice vel in vorticem; ita ut vortex fieret. Nec ratio deest, aut analogia. - vertice, non capitis, sed vertice, s. vortice, quem mota, eo insiliente, aqua ciebat, divy, contorta in se aqua." H. 530.,,At non Cyrene iactu se in altum dedit et filium reliquit consilii inopem. [Vid. ad Aen. IV, 528.] Namque, ducto in specus et in latebris collocato filio, substiterat illa, nube seu nebula circumdata: vs. 424. ipsa procul nebulis obscura resistit. Scilicet Proteus internecionis apum, morbi causam, v. 397. tantum exposuerat, non vero fortunae remedium. Hoc mater subiicit; culpae, puta, expiationem, Nympharum placationem sacrificio certo ritu faciendo, at inferias Orpheo et Eurydicae ferendas; quo facto ex victimarum visceribus nova examina exoritura esse." H. 531. deponere curas, ut apud Cic. Fam. IV, 6., Ovid. Trist. IV, 7, 20. et Remed. 253. etc. Medic. a m. pr. componere, ut Aen. IV, 340.

Cum quibus illa choros lucis agitabat in altis,
Exitium misere apibus. Tu munera supplex
Tende, petens pacem, et facilis venerare Napaeas.
Namque dabunt veniam votis, irasque remittent.
Sed, modus orandi qui sit, prius ordine dicam.
Quatuor eximios praestanti corpore tauros,
Qui tibi nunc viridis depascunt summa Lycaei,
Delige, et intacta totidem cervice iuvencas.
Quatuor his aras alta ad delubra dearum
Constitue, et sacrum iugulis demitte cruorem;
Corporaque ipsa boum frondoso desere luco.
Post ubi nona suos Aurora ostenderit ortus,

[ocr errors]

[ocr errors]

535

540

Utrumque verbum haud raro confundi docet Burm. ad Ovid. A. A. II, 463. 534. munera supplex tende, protende, offer. Cf. Aen. II, 674. parvumque patri tendebat Iulum. Munera autem, ut honores, dicuntur omnia, quibus dii placantur aut venerantur.,,Ritus haud dubie respicitur apud Homerum obvius fruges aliaque sacra inter preces tollendi. Apud Soph. Electr. 634. Clytaemnestra preces factura imperat servae: naige Sǹ où Fóμa, i na ovoά uo. Ita proprie positum Tende, praesertim cum Participio petens pacem copulatum." Wund. Voss. confert Soph. Oed. Col. 499, et Sil. VI, 473. nobis desislile honorem Tendere, ubi tamen Heins. vel pendere vel vendere coniecit. petens pacem, ut propitia sint. - faciles, placabiles. Cf. adnott. ad Geo. III, 165. collata cum iis, quae ad Ecl. III, 9. adscripsimus. Napaeae, Nymphae saltuum et nemorum, vel potius convallium silvosarum (a váлo s. vάn appellatae), quas diserte a Dryadibus distinguunt Colum. X, 264. Maenalidumque choros Dryadum, Nymphasque Napaeas, et Nemes. Ecl. II, 20. Quae colitis silvas, Dryades, quaeque antra, Napaeae, Et quae marmoreo pede, Naides, uda secalis. 536.,,volis, precibus factis. Forte praestat interpungere: Namque dabunt veniam, votis irasque remittent.“ H. Sed vide, quae supra ad v. 22. adnotavimus. 537. qui sit. Quinque Codd. et editt. vett. quis sit, male; quum in seqq. orandi modus per partes describatur, et qualis esse debeat, declaretur. Vide adnott. ad Ecl. I, 19. 538. eximius secundum Forcell. proprie dicebatur de animalibus ad sacrificium electis, quia in sacrificiis optimum pecus e grege eximebatur, teste Festo p, 61. edit. Lindem. et Macrob. Sat. III, 5. Cf. etiam Drakenb. ad Liv. VII, 37, 1. 539. In Lyca eo, Arcadiae monte satis noto (de quo vid. adnott. ad Ecl. X, 15.) Aristaeus armenta habere narratur. Cf. v. 286., ubi Arcadius magister vocatur. 540. intacta cervice, scil. iugo, ideoque nondum sub iugum missas. Sic etiam apud Hor. Epod. IX, 22. intactae boves. Macrobio Sat. III, 5. iniuges hostiae dicuntur. 541. dearum, Nympharum v. 532. ,,ad delubra statuuntur arae, ante templum, in noоvám, ex more; delubra alla, quia gradibus adscendebatur ad templa." H. De delubro autem, quod latiorem significationem videtur habuisse, quam templum, etsi Romani ipsi vim huius vocabuli antiquissimi non satis perspexerunt, Varro L. L. VII. p. 219. Bip. haec scribit: Sicut locum, in quo figerent candelam candelabrum appellarunt, ita in quo deum ponerent, nominarunt delubrum; quae certe ingeniosa etymologia censenda. Cf. Gesner. in Thes. L. L. s. h. v. et Kritz. ad Sall. Cat. 11, 6. 542. demitte, fac, ut in humum defluat. Optimi tamen Codd. cum Medic. dimitte, quod, quamquam in contextum non recepit, praetulit tamen lahn. ad Geo. II, 8. (p. 405. ed. II.), ut sit :,,emittere, nullo respectu loci, quo veniat;" quemadmodum etiam Aen. VI, 455. ex Medic. aliisque bonis libris scribi voluit: (Aeneas) dimisit lacrimas. Mihi tamen vulgaris magis placet, quum iugulis adiectum sit. 543. cruorem, Corporaque ipsa. Vid. adnott. ad Geo. III, 387. ,,nona Aurora. Haud scio an cogitaverit poëta de sacro novemdiali; vid. not. ad Aen. V, 64." H. Wunderl.

Per populos dat iura, viamque adfectat Olympo.
Illo Virgilium me tempore dulcis alebat
Parthenope, studiis florentem ignobilis oti:
Carmina qui lusi pastorum, audaxque iuventa,
Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi.

565

66

II, 1, 7. Liv. XXI, 7, 1. et alibi, Quare non erat, cur Heyn. aliique ad haec verba offenderent. ad altum Euphratem fulminat. De ipsa re vid. adnott. ad Geo. II, 171. Nemini autem haec legenti in mentem venire non potest, Scipiones illos ab ipso Virgilio nostro Aen. VI, 842. Lucr. III, 1047. Silio VII, 106. et Cic. Balb. 15, 34. fulmina belli, gentis, imperii vocari. 561. 562.,,volentes per populos, quorum legati undique eum conveniebant, ut apud Xen. Oecon. 21, 12. velóтov oεi.“ H. viamque adfectat Olympo. Odinus in Miscell. Obs. Crit. Nov. T. II. p. 474. (quem Wagn. laudat) confert Ter. Phorm. V, 8, 71. Hi gladiatorio animo ad me affectant viam, et Cic. Rosc. Am. 48. quod iter affectel. Philarg. autem laudat Plaut. Aul. III, 6, 39. cum affectat viam, et Ter. Heaut. II, 3, 59. qui ad dominas affectant viam. Olympo, ad Olympum, ad immortalitatem nominis. Cf. adnott. ad Ecl. II, 30. et Geo. II, 306. coll. cum iis, quae ad Ecl. V, 56. adscripsimus. 564. De Parthenope sive Neapoli, studiorum parente, Heyn. conferri iubet Wernsd. Poët. Min. T. IV. Exc. IX. Vid. etiam Plin. III, 5, 9. Neapolis Chalcidensium et ipsa Parthenope a tumulo Sirenis [Parthenopes, quae hic divino honore colebatur] appellata. Sil. XII, 33. Sirenum dedit una suum et memorabile nomen Parthenope muris Acheloïas; quare etiam Petron. c. 5. Neapolin Sirenum domum vocat. Cf. etiam Strab. V. p. 377. Ovid. Met. XX, 712. etc. De Marone Neapoli vivente vid. Diss. de vita et carmm. Virgilii p. XXI. ,,studiis floret et is, qui laudem inde et exstimationem fert, ex iis inclarescit, et is, qui iis quum maxime deditus est. Floremus enim iis, quorum copia et abundantia ad manum est. Hoc altero sensu h. 1. accipiendum. Olium Romanis omne vitae genus a reip. negotiis domesticis bellicisque alienum; proprie tamen quodammodo de Musarum otiis; ignobile respectu gloriae bellicae et gestarum magnarum rerum. Sic Geo. II, 486. inglorius. 505. audax iuventa, qui omnino carmina vulgare auderet, rem poëticam aggrederetur, ut Geo. I, 40. audacibus adnue coeptis; non quod carminis genus tale esset, quod magnos ausus posceret. Tenue enim genus est bucolicum." H. Burmanno teste Castelvetrius Opp. Critt. p. 154. monet, in duo genera hic Eclogas suas dividere Maronem, in eas, quae cantus et certamina pastoribus convenientia, et in eas, quae maiorem materiam contineant, quam quae pastoribus conveniat, ut in Ecl. I. IV. et VI., ideoque haec audaciae iuvenili adscribere, ita ut ludere aetatem iuvenilem, canere provectiorem respiciat. Quae mihi quidem subtiliora, quam veriora, videntur. Ceterum Heynio et Schirachio p. 415., ultimos certe quatuor versus vanis de causis spurios censentibus, Wagn. verissime haec opponit:,,Aut ego caecutio, aut nihil est in his vss., quod non deceat vatem Mantuanum. At enim, si priores quatuor vss. 559-62. genuini sunt, ne possunt quidem desiderari vss. 563 sqq.; aut, si v. 562. carmen finíisset Virgilius, ineptissimus esset omnium poëtarum, quot sunt aut aliis erunt in annis. Atque ipsa Genitivi oti forma [vid. adnott. ad Ecl. I, 33.], quod vidit sagacissimus Weichert. Diss. de verss. iniuria susp. p. 148., probat, ante senescentis Augusti aetatem haec esse composita." De tempore autem, quo conscripta sint Georgica, vide Diss. de vita et carmm. Virgilii p. XX sq.

Lipsiae, ex Officina C. P. Melzeri.

« ForrigeFortsæt »